یائسگی یکی از اتفاقات طبیعی در روند زندگی بانوان، است. همه‌ی بانوان در زندگی خود این وضعیت را تجربه میکنند. مهم است بدانید که یائسگی یک بیماری نیست. در واقع فرآیندی طبیعی است که طی آن دورههای قاعدگی متوقف شده و دیگر بارداری برای فرد رخ نمی‌دهد. شروع این فرایند پس از آخرین قاعدگی یک زن رخ میدهد. سال‌های آخر منتهی به آخرین قاعدگی، دوران گذار یائسگی یا پیش یائسگی نام دارد. زنان طی دوره گذار یائسگی علائم خاصی را تجربه میکنند.
یکی از این علائم گرگرفتگی است. آغاز گذار یائسگی معمولا از 45 تا 55 سالگی شروع میشود و ممکن است بین 7 تا 14 سال طول بکشد. سن شروع این فرایند در هر فرد بنابر سبک زندگی و ملیت متفاوت است. در این مقاله درباره دوران گذار یائسگی صحبت خواهیم کرد و به بررسی علائم یائسگی خواهیم پرداخت. در انتها برای بهبود علائم فرایند یائسه شدن راه حل هایی را ارائه می‌کنیم.
ما را در اینستاگرام دنبال کنید.
دوران گذار یائسگی
دوران گذار یائسگی با قبل از شروع دوران اصلی متفاوت است و نباید آنها را با هم اشتباه گرفت. اگر هنوز برای شما قاعدگی رخ میدهد در دوران باروری قرار دارید. اگرچه که در این دوران تغییرات هورمونی اتفاق میافتد اما همچنان هیچ علامتی از یائسگی وجود ندارد. این در حالی است که در دوران گذار یائسگی شما برخی از علائم یائسگی را تجربه خواهید کرد. برخی از این عوامل شامل گرگرفتگی، اختلالات خواب و نوسانات خلقی است. دوران گذار یائسگی دقیقا قبل از شروع یائسگی رخ میدهد. در این دوره سطح هورمون استروژن کاهش مییابد. استروژن یکی از هورمون‌های اصلی زنانه است که توسط تخمدانها تولید میشود.
سطح استروژن در این دوره به طور پراکنده بالا و پایین می‌رود که باعث پریودهای نامنظم و سایر علائم میشود. در مراحل پایانی گذار یائسگی بدن، کمتر و کمتر استروژن تولید می‌کند. با این که سطح استروژن در بدن به شدت کاهش یافته همچنان امکان بارداری وجود دارد. دوران گذار یائسگی از چند ماه تا 14 سال نیز میتواند طول بکشد. این فرایند از زمانی شروع میشود که تخمدانها آنقدر کم استروژن تولید میکنند که دیگر هیچ تخمکی آزاد نمی‌شود. این اتفاق باعث متوقف شدن دوران پریودی و عدم بارداری میشود. وقتی که به مدت یک سال قاعدگی رخ ندهد، پزشک یائسگی را تشخیص خواهد داد. برخی از افراد به دلیل عواملی مانند سابقه خانوادگی و … زودتر از حد نرمال وارد این دوران می‌شوند.
بیشتر بدانید: قاعدگی نامنظم
علائم دوران گذار یائسگی
برخی از علائم دوران گذار یائسگی را در ادامه معرفی می‌کنیم:
- دورههای قاعدگی نامنظم
- دورههای قاعدگی سبک‌تر یا سنگین‌تر از حالت عادی
- شدید شدن علائم سندرم پیش از قاعدگی (PMS)
- حساس شدن سینه‌ها
- افزایش وزن
- تغییر در موها
- تپش قلب
- سردرد
- از دست دادن میل جنسی
- مشکل در تمرکز
- فراموشی
- درد در عضلات
- عفونت در دستگاه ادرار
- مشکل در باروری
دوران یائسگی
همانطور که پیش از این گفتیم، پس از دوران گذار یائسگی و توقف کامل دورههای قاعدگی، یائسگی رخ میدهد. در صورتی که به دلیل بیماری یا مشکل خاص، رحم یا تخمدانها طی عمل جراحی برداشته شوند، تخمکگذاری متوقف شده و در این حالت نیز یائسگی رخ میدهد. به طور معمول و طبیعی یائسگی در بانوان، در سنین 49 تا 53 اتفاق میافتد. گاهی در برخی از بانوان ممکن است زودتر یا دیرتر از حد معمول، یائسگی رخ دهد. این مسئله به دلیل کاهش یا افزایش برخی هورمونها در بدن است. تمامی این تغییرات هورمونی در دوران یائسگی سبب ایجاد علائم و نشانههایی در بدن میشود که ممکن است برای برخی ناخوشایند باشد. بعضی از علائم که از دوره گذار یائسگی آشکار میشود شامل موارد زیر است.
- عرق شبانه
- گرگرفتگی
- اضطراب و استرس
- افسردگی
- تحریک‌پذیری
- نوسانات خلقی
- مشکل در خواب و بی‌خوابی
- احساس خستگی
- تکرر در ادرار
- خشکی پوست
- خشکی واژن
- افزایش سطح کلسترول
بیشتر بخوانید: یائسگی و سندروم متابولیک
اولین علامت یائسگی چیست؟
اولین علامت شروع این دوران به طور معمول تغییر الگوی همیشگی و طبیعی دورههای قاعدگی است. ممکن است هنگام شروع یائسگی ، قاعدگی‌های غیرطبیعی سنگین یا سبک داشته باشید. همچنین ممکن است نامنظمی در تعداد دفعات پریود و زمان آن رخ دهد. مثلا ممکن است در یک ماه چند بار پریود شوید و یا تا چند ماه شروع پریود شما به تاخیر بیفتد. زمان شروع پریود نیز ممکن است با روال طبیعی تغییر کند. بانوانی که دورههای منظم قاعدگی را تجربه میکنند ممکن است دچار بی‌نظمی در زمان همیشگی پریود شوند.
درمان و بهبود علائم یائسگی
یائسگی در اصل احتیاج به درمان ندارد. اما برای بهبود و تسکین علائمی که ممکن است با افزایش سن مزمن و ناراحت کننده شود برخی درمان‌های دارویی و غیردارویی وجود دارد. در ادامه برخی از این درمان‌ها را معرفی می‌کنیم. توجه داشته باشید که تمامی داروها باید توسط پزشک شما تجویز شود و از مصرف خودسرانه هر نوع دارویی پرهیز نمایید.
هورمون درمانی
یک روش موثر برای بهبود گرگرفتگی در این دوران، درمان با استروژن است. بسته به سابقه خانوادگی و پرونده پزشکی شما ممکن است دوزهای مختلفی از استروژن برای تسکین علائم شما تجویز شود. ممکن است همراه با استروژن، پروژسترون نیز برای شما تجویز شود. از دیگر فواید استروژن کمک به جلوگیری از پوکی استخوان است. استفاده طولانی مدت از هورمونها ممکن است باعث بروز سرطان سینه و بیماری‌های قلبی و عروقی شود. در مورد خطرات و مزایای استفاده از هورمون با پزشک خود مشورت کنید.
استروژن واژینال
برای از بین بردن خشکی واژن گاهی اوقات استروژن واژینال تجویز میشود. این نوع از استروژن به شکل کرم، قرص و یا حلقه موجود است. این روش میتواند برای تسکین خشکی واژن و بهبود برخی علائم ادراری کمک کند.
داروهای ضدافسردگی با دوز پایین
برخی از داروهای ضدافسردگی به نام مهارکننده‌های بازجذب سروتونین ممکن است برای بهبود گرگرفتگی موثر باشند. این دسته از داروها برای زنانی که نمی‌توانند استروژن استفاده کنند و همچنین دچار اختلالات خلقی ناشی از یائسگی هستند میتواند مفید باشد.
گاباپنتین
گاباپنتین برای درمان تشنج کاربرد دارد اما طبق شواهد به کاهش گرگرفتگی نیز کمک می‌کند. این دارو برای زنانی که توانایی استفاده از استروژن را ندارند و همچنین برای کسانی که گرگرفتگی شبانه دارند نیز میتواند مفید باشد.
داروهای پیشگیری یا درمان پوکی استخوان
بسته به نیاز هر فرد پزشکان ممکن است داروهایی برای پیشگیری و درمان پوکی استخوان تجویز کنند. همچنین ممکن است برای کمک به تقویت استخوان‌ها، مکمل‌های ویتامین D نیز تجویز شود.
بعد از دوران یائسگی چه باید کرد؟
در دوران بعد از یائسگی در برخی از زنان علائم یائسگی ممکن است به طور کامل متوقف شده باشد و در برخی دیگر علائم کاهش یافته باشد. همچنین ممکن است برخی از زنان علائم یائسگی را مدت طولانی‌تری تجربه کنند. به طور کلی تغییر در هورمون‌های بدن دلیلی است که باید بیشتر از قبل مراقب سلامت و تندرستی خود باشید. پس از یائسگی خطر ابتلا به برخی از بیماری‌ها مثل بیماری‌های قلبی و عروقی، پوکی استخوان و عفونت دستگاه ادراری افزایش مییابد. به همین دلیل بسیار مهم است که بعد از یائسگی، یک سبک زندگی سالم و رژیم غذایی سالم داشته باشید. داشتن یک رژیم غذایی متعادل برای رسیدن به وزن نرمال و ورزش منظم بسیار مهم است. ممکن است بعد از دوران یائسگی، پزشک شما در صورت لزوم انجام یک سری آزمایش‌ها و غربالگری‌ها مانند پاپ اسمیر را به شما توصیه کند.
افزایش خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی و عروقی به این دلیل است که بعد از یائسگی، سطح هورمون استروژن کاهش مییابد. کاهش سطح هورمون استروژن در بدن میتواند باعث باریک شدن عروق و رگ‌های کرونر شود. این مسئله خطر ابتلا به بیماری قلبی و عروقی و سکته را افزایش میدهد.
از دیگر بیماری‌هایی که زنان بعد از یائسگی ممکن است به آن مبتلا شوند، پوکی استخوان است. کاهش استروژن پس از دوران یائسگی سبب ضعیف شدن استخوان‌ها میشود و خطر ابتلا به پوکی استخوان را افزایش میدهد. داشتن رژیم غذایی حاوی کلسیم و ویتامین دی مثل لبنیات و انواع میوه و سبزی در کاهش خطر ابتلا به پوکی استخوان موثر است. ورزش منظم و مصرف برخی مکمل‌های دارویی تحت نظر پزشک میتواند از ضعیف شدن استخوان‌ها جلوگیری کند.
عفونت ادراری نیز از مشکلات شایع بعد از دوران یائسگی است. سطح پایین استروژن ممکن است بافت مثانه و واژن را تغییر دهد و باعث ایجاد طیف وسیعی از علائم و عفونت ادراری شود. نوشیدن مقادیر زیاد مایعات میتواند به دفع عفونت از دستگاه ادراری کمک کند.
سخن پایانی
یکی از دورههای طبیعی و اجتناب ناپذیر زندگی زنان، یائسه شدن می‌باشد. به دوران پیش از شروع این فرایند که علائم اولیه آشکار می‌شوند، دوران گذاریائسگی می‌گویند. برخی از علائم دوران این فرایند شامل گرگرفتگی، تعریق شبانه، تکرر ادرار، مشکلات خواب و اضطراب و افسردگی است. یائسگی بیماری نیست و درمان قطعی ندارد اما برای بهبود علائم یائسگی و تسکین برخی حالت‌های آزاردهنده، پزشک شما ممکن است تصمیم به تجویز برخی داروها بگیرد. برخی از این داروها شامل هورمون استروژن، داروهای ضدافسردگی و داروهای پوکی استخوان است. حتما برای بررسی وضعیت خود و استفاده از هرگونه دارو با پزشک خود مشورت کنید و از خوددرمانی خودداری کنید.
منابع
- https://www.nia.nih.gov/health/what-menopause#:~:text=Menopause%20is%20a%20point%20in,between%20ages%2045%20and%2055.
- https://corona.sums.ac.ir/page-Sib87/fa/156/show-form/41690-1
- https://www.healthline.com/health/menopause/difference-perimenopause#premenopause-vs-perimenopause
- https://www.drneginmahboob.com/%DB%8C%D8%A7%D8%A6%D8%B3%DA%AF%DB%8C/
- https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/menopause/diagnosis-treatment/drc-20353401
- https://www.nhsinform.scot/healthy-living/womens-health/later-years-around-50-years-and-over/menopause-and-post-menopause-health/after-the-menopause