سرطان رحم در واقع یک اصطلاح کلی در رابطه با کلیه سرطان‌های مرتبط به رحم است. سرطان رحم زمانی اتفاق می‌افتد که سلول‌های غیرطبیعی در رحم شروع به رشد و تکثیر می‌کند. دو نوع اصلی سرطان‌رحم وجود دارد. سرطان‌های آندومتر و سارکوم دو نوع از سرطان‌های رحم هستند. سرطان آندومتر از پوشش داخلی رحم شروع می‌شود و 95 درصد از کل موارد را شامل می‌شود. سارکوم یک نوع نادر از سرطان‌رحم است و در بافت عضلانی رحم (میومتر) ایجاد می‌شود. شایع‌ترین شکل سرطان‌رحم، سرطان آندومتر است. همه زنان (به جز کسانی که طی جراحی رحمشان را برداشته‌اند) در معرض خطر ابتلا به سرطان‌رحم هستند. با افزایش سن در زنان خطر ابتلا به سرطان‌رحم نیز افزایش می‌یابد. بیشتر سرطان‌های رحم در زنان یائسه دیده می‌شود.
ما را در اینستاگرام دنبال کنید!
علائم سرطان رحم
شایع‌ترین علامت سرطان رحم، خونریزی غیرمعمول واژینال است. خونریزی‌های غیرمعمول در دوران پس از یائسگی نیز میتواند مشکوک باشد. از دیگر علائم رایج سرطان رحم، قاعدگی‌های سنگین، تغییر در قاعدگی و خونریزی واژینال بین قاعدگی‌ها است. علائم مشکوک که کمتر رایج هستند شامل ترشحات با بوی نامطبوع، کاهش وزن غیرطبیعی، مشکل هنگام ادرار و درد شکم هستند. باید توجه داشت که این علائم قطعی نیستند و ممکن است به علت‌های دیگر ایجاد شوند. برای بررسی وضعیت سلامت خود حنما با پزشک خود مشورت کنید.
علت‌های ایجاد سرطان رحم
برخی از عوامل وجود دارند که می‌توانند خطر ابتلا به سرطان رحم را افزایش دهند. تعدادی از آنها را در ادامه معرفی می‌کنیم.
- دوران یائسگی یا پس از آن (بعد از 55 سالگی)
- هایپرپلازی آندومتر
- عدم بارداری در گذشته و آینده
- شروع زودرس قاعدگی (زیر 12 سال)
- داشتن بیماری دیابت یا فشارخون بالا
- داشتن اضافه وزن و چاقی
- سابقه خانوادگی سرطان رحم، تخمدان و یا روده
- داشتن یک بیماری ژنتیکی مثل سندروم لینچ یا سندروم کاودن
- داشتن سندروم تخمدان پلی کیستیک
- استفاده از استروژن به تنهایی در درمان جایگزین هورمونی یا درمان ناباروری
- سابقه پرتودرمانی لگن
- مصرف داروی تاموکسیفن
بیشتر بخوانید : ارتباط ویروس زگیل تناسلی (HPV) با سرطان دهانه رحم
انواع سرطان رحم
سرطان‌های آندومتر
حدود 95 درصد از تمام سرطان‌های رحم، سرطان‌های آندومتر هستند. سرطان آندومتر در سلول‌های پوشش داخلی رحم (آندومتر) ایجاد می‌شود. این سرطان دو نوع اصلی دارد که در ادامه بررسی خواهیم کرد.
- سرطان‌های نوع 1: مرتبط با استروژن بیش از حد و شایع‌ترین سرطان‌های آندومتر هستند. بیشتر آنها آدنوکارسینوم هستند و در سلول‌های غده‌ای شروع می‌شوند. معمولا آنها رشد کتدی دارند و احتمال انتشار کمتری دارند.
- سرطان‌های نوع 2: این نوع از سرطان‌ها با استروژن مرتبط نیستند و خیلی شایع نیستند. آنها معمولا رشد سریعتر و احتمال گسترش بیشتری دارند. سرطان‌های نوع 2 شامل کارسینوسارکوم رحم، کارسینوم سروز و کارسینوم سلول شفاف هستند.
سارکوم رحم
حدود 5 درصد از تمام سرطان‌های رحم، سارکوم رحم هستند. سارکوم‌ها بسیار نادر هستند و در سلول‌های عضله رحم و یا بافت همبند که از آندومتر حمایت می‌کنند، ایجاد می‌شوند. سارکوم رحم شامل 3 نوع زیر است.
- سارکوم استرومای آندومتر _ عمدتا تومورهای درجه پایین و با رشد آهسته
- لیومیوسارکوم _ با رشد سریعتر و احتمال انتشار بیشتر
- سارکوم تمایز نیافته _ با رشد سریعتر و احتمال انتشار بیشتر
مراحل و درجات سرطان رحم
مراحل سرطان
مرحله سرطان به این معنی است که در بدن چقدر رشد کرده است. سارکوم‌های رحمی مراحل متفاوتی دارند.
- مرحله 1 به این معنی است که سرطان فقط در رحم یافت می‌شود.
- مرحله 2 به معنای گسترش سرطان از رحم به دهانه رحم است.
- مرحله 3 به این معنی است که سرطان فراتر از رحم و دهانه رحم به تخمدان‌ها، لوله‌های فالوپ، وازن و غدد لنفاوی در لگن یا شکم گسترش یافته است.
- مرحله 4 به معنای این است که سرطان به مثانه، روده، سراسر شکم و یا سایر قسمت‌های بدن مثل استخوان‌ها، ریه‌ها و یا غدد لنفاوی در کشاله ران گسترش یافته است.
درجات سرطان
درجه سرطان به معنای سرعت رشد سرطان است. آگاهی از درجه سرطان به پزشک شما کمک می‌کند تا بهترین برنامه درمانی را برای شما انجام دهد. درجات پایین به این معنی است که سلول‌های سرطانی کمی غیرطبیعی به نظر می‌رسند. این در حالی است که درجات بالا به معنای این است که سلول‌های سرطانی غیرطبیعی‌تر به نظر می‌رسند. سرطان‌های درجه بالا نسبت به سرطان‌های درجه پایین تهاجمی‌تر هستند.
تشخیص سرطان رحم
برای تشخیص سرطان رحم یک سری آزمایش و روش وجود دارد که پزشک به وسیله‌ی آنها میتواند سرطان رحم را تشخیص دهد. تعدادی از روش‌های تشخیص سرطان‌رحم را در ادامه بررسی می‌کنیم.
معاینه فیزیکی
ممکن است پزشک برای چک کردن وجود هرگونه تورم شکم را بررسی کند. همچنین مانند آزمایش غربالگری دهانه رحم، پزشک رحم را نیز معاینه می‌کند.
سونوگرافی لگن
در این روش از امواج صوتی برای ایجاد تصویری از رحم و تخمدان‌ها استفاده می‌شود. در سونوگرافی هنگامی که امواج صوتی به چیزی متراکم مانند تومور یا اندام یرخورد می‌کند بازتاب آن تصویر ایجاد می‌کند. ایجاد تصویر از بازتاب امواج صوتی توسط کامپیوتر انجام می‌شود. سونوگرافی لگن معمولا به دو روش انجام می‌شود. این سونوگرافی حدود 15 تا 30 دقیقه طول می‌کشد. اگر مورد غیرعادی مشاهده شود، ممکن است پزشک درخواست انجام بیوپسی بدهد.
سونوگرافی شکم
معمولا برای گرفتن سونوگرافی از تخمدان‌ها و رحم، قبل از مراجعه باید آب نوشیده شود تا مثانه پر باشد. در این نوع سونوگرافی نیز تکنسین دستگاه کوچکی به نام مبدل را روی شکم حرکت می‌دهد.
سونوگرافی ترانس واژینال
برای این سونوگرافی نیازی نیست مثانه پر باشد. در این سونوگرافی یک گره مبدل وارد واژن می‌شود. ممکن است این سونوگرافی کمی ناراحت کننده باشد اما نباید دردی حس کنید.
بیوپسی آندومتر
این نوع بیوپسی در مطب پزشک قابل انجام است. در این روش از یک لوله بلند و نازک برای برداشتن نمونه از رحم استفاده می‌شود. سپس نمونه به آزمایشگاه پاتولوژی برای بررسی فرستاده می‌شود.
هیستروسکوپی و بیوپسی
هیستروسکوپ یک دستگاه است که به متخصص زنان این امکان را می‌دهد تا به وسیله آن داخل رحم را مشاهده می‌کند. در طی این روش امکان گرفتن بیوپسی از بافت رحم نیز وجود دارد.
آزمایش خون و ادرار
ممکن است پزشک برای بررسی وضعیت سلامت عمومی شما درخواست انجام آزمایش خون و ادرار بدهد تا بتواند از نتایج برای تصمیمات و اقدامات درمانی استفاده کند.
تست‌های دیگر
اگر سرطان رحم تشخیص داده شود، ممکن است لازم به انجام آزمایش‌های دیگری نیز باشد. برخی از این آزمایش‌ها به این منظور است که بررسی کنند سرطان چقدر در سایر قسمت‌های بدن منشر شده است. برخی از این آزمایش‌ها شامل سی تی اسکن و ام آر آی است. برای انواع خاصی از سرطان‌ها مانند سارکوم ممکن است از روش اسکن PET استفاده شود.
بیشتر بخوانید : 10 بیماری تناسلی در زنان + راه درمان
درمان سرطان رحم
برای اکثر زنان مبتلا به سرطان رحم، درمان مورد نیاز فقط جراحی است. مخصوصا اگر سرطان زود تشخیص داده شود و به سایر قسمت‌های بدن گسترش نیابد.
جراحی (هیسترکتومی)
رایج‌ترین روش درمان سرطان رحم جراحی و برداشتن رحم است. این روش هیسترکتومی کامل نام دارد. در صورتی که لوله‌های فالوپ و تخمدان‌ها نیز برداشته شوند سالپنگو اوفورکتومی دوطرفه نامیده می‌شود. تخمدان‌ها جهت کاهش خطر بازگشت سرطان برداشته می‌شوند؛ چون تخمدان‌ها استروژن تولید می‌کنند و ممکن است باعث رشد سرطان شود. جراحی را میتوان به دو روش لاپاروتومی و لاپاراسکوپی انجام داد. در طی جراحی بیهوشی عمومی استفاده می‌شود. اگر سرطان گسترش یافته باشد ممکن است جراح بافت اضافی و یا غدد لنفاوی در لگن را بردارد. برای زنانی که هنوز در سن باروری هستند و یائسه نشده‌اند، با انجام جراحی سالپنگو یائسگی را تجربه خواهند کرد. اگر نگران تاثیر جراحی بر باروری خود هستید حتما قبل از جراحی با پزشک خود مشورت کنید.
پرتودرمانی (رادیوتراپی)
روش پرتودرمانی و استفاده از اشعه ایکس برای از بین بردن سلول‌های سرطانی استفاده می‌شود. این روش برای کاهش احتمال بازگشت سرطان استفاده می‌شود. اگر جراحی برای شما مناسب نباشد ممکن است از پرتودرمانی به عنوان درمان اصلی استفاده شود. پرتودرمانی به دو صورت خارجی و داخلی قابل انجام است. در پرتودرمانی خارجی دستگاه پرتو را به سمت سرطان و بافت اطراف آن میتاباند. پرتو درمانی داخلی (براکی تراپی) روشی است که طی آن لوله‌هایی نازک حاوی مواد رادیواکتیو در داخل بدن نزدیک سرطان قرار می‌گیرند. یکی از مواردی که حین پرتو درمانی لگن ممکن است رخ دهد، یائسگی است. اگر تاثیر پرتودرمانی بر باروری برایتان مهم است قبل از شروع درمان با پزشک خود مشورت کنید.
هورمون درمانی
در صورتی که سرطان عود کرده باشد و یا گسترش یافته باشد، از هورمون درمانی استفاده می‌شود. در افرادی که نمی‌توانند جراحی کنند نیز هورمون درمانی پیشنهاد می‌شود. پروژسترون درمان اصلی هورمونی در زنان مبتلا به سرطان رحم است که به شکل قرص یا تزریق استفاده می‌شود. پروژسترون به کاهش برخی سرطان‌ها و کنترل علائم کمک می‌کند.
شیمی درمانی
برای درمان انواع خاصی از سرطان رحم از شیمی درمانی استفاده می‌شود. همچنین زمانی که پس از جراحی و رادیوتراپی سرطان عود کند و یا به هورمون درمانی پاسخ ندهد، از شیمی درمانی استفاده می‌شود. برای کنترل سرطان و تسکین علائم سرطان نیز از شیمی درمانی استفاده می‌شود. معمولا طی شیمی درمانی دارویی به داخل ورید تزریق می‌شود.
مراقبت تسکینی
هدف مراقبت تسکینی در درمان بهبود کیفیت زندگی در افراد مبتلا به سرطان رحم است. درمان تسکینی علاوه بر کاهش سرعت گسترش سرطان رحم، درد را تسکین می‌دهد و به مدیریت سایر علائم کمک می‌کند.
پیشگیری از سرطان رحم
در بیشتر مواقع نمی‌توان از سرطان رحم پیشگیری کرد؛ اما برای کاهش خطر ابتلا به آن می‌توانید اقدامات زیر را انجام دهید.
- مدیریت دیابت
- حفظ وزن متعادل
- هنگام استفاده از داروهای ضدبارداری هورمونی دارای پروژسترون یا ترکیبی از استروژن و پروژسترون با پزشک خود مشورت کنید.
سرطان رحم در چه افرادی شایع‌تر است؟
سرطان رحم یکی از شایع‌ترین سرطان‌های دستگاه تناسلی زنان است. سرطان رحم در زنانی که یائسه شده‌اند، شایع‌تر است. بیشتر موارد در زنان 40 تا 74 سال تشخیص داده می‌شود.
چه عواملی خطر ابتلا سرطان آندومتر را افزایش می‌دهند؟
- بهم ریختن تعادل هورمون‌های استروژن و پروژسترون در بدن
تخمدان‌ها دو هورمون اصلی زنانه یعنی استروژن و پروژسترون را می‌سازند. نوسانات در تعادل این هورمون‌ها باعث ایجاد تغییراتی در آندومتر می‌شود. بیماری یا شرایطی که میزان استروژن افزایش دهد اما سطح پروژسترون را افزایش ندهد، میتواند خطر ابتلا به سرطان آندومتر (نوعی سرطان رحم) را افزایش دهد. به عنوان مثال میتوان به الگوهای تخمک‌گذاری نامنظم اشاره کرد که ممکن است در سندروم تخمدان پلی کیستیک، چاقی و دیابت رخ دهد. مصرف داروهای هورمونی حاوی استروژن که معمولا بعد از یائسگی مصرف می‌شوند اما پروژسترون ندارند، خطر ابتلا به سرطان آندومتر را افزایش می‌دهند. نوع نادری از تومورهای تخمدان نیز میتواند خطر ابتلا به سرطان آندومتر را افزایش دهد؛ زیرا این تومور استروژن ترشح می‌کند.
- قاعدگی در سنین پایین
قاعدگی طولانی به این معنی که در سنین پایین و قبل از 12 سالگی قاعدگی رخ دهد و دیگر این که یائسگی دیرتر شروع شود، میتواند خطر ابتلا به سرطان آندومتر را افزایش دهد. هر چه پریودهای بیشتری داشته باشید، اندومتر بیشتر در معرض استروژن قرار گرفته است. در زنانی که هرگز باردار نشده‌اند نسبت به زنانی که حداقل یک بار باردار شده‌اند، خطر ابتلا به سرطان آندومتر بیشتر است.
- سن بالاتر
هر چه سن بالاتر رود خطر ابتلا به سرطان آندومتر افزایش پیدا می‌کند؛ همچنین در زنانی که یائسه شده‌اند نیز این سرطان بیشتر دیده می‌شود.
- چاقی
چاقی و اضافه وزن خطر ابتلا به سرطان آندومتر را افزایش می‌دهد. این ممکن است به این دلیل اتفاق بیفتد که چربی اضافی بدن، تعادل هورمون‌ها را تغییر می‌دهد.
- هورمون درمانی برای سرطان سینه
مصرف داروی هورمون درمانی تاموکسیفن برای سرطان سینه میتواند خطر ابتلا به سرطان آندومتر را افزایش دهد. اگر تاموکسیفن مصرف می‌کنید در رابطه با این موضوع با پزشک خود صحبت کنید. برای اکثر افراد، فواید تاموکسیفن از خطر اندک سرطان آندومتر بیشتر است.
- سندروم ارثی سرطان روده بزرگ
سندروم لینچ که به آن سرطان کولورکتال غیر پولیپ ارثی (HNPCC) نیز گفته می‌شود، سندرومی است که خطر ابتلا به سرطان روده بزرگ و سایر سرطان‌ها از جمله سرطان آندومتر را افزایش می‌دهد. سندروم لینچ ناشی از جهش ژنی است که از والدین به فرزندان منتقل می‌شود. اگر یکی از افراد خانواده مبتلا به سندروم لینچ است، برای بررسی احتمال ابتلا به این سندروم با پزشک خود مشورت کنید.
منابع
- https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/endometrial-cancer/symptoms-causes/syc-20352461
- https://www.cancer.org.au/cancer-information/types-of-cancer/uterine-cancer
- https://www.cdc.gov/cancer/uterine/basic_info/index.htm
- https://my.clevelandclinic.org/health/diseases/16409-uterine-cancer
- https://www.betterhealth.vic.gov.au/health/conditionsandtreatments/uterine-cancer