سندرم متابولیک مجموعه ای ازاختلالات متابولیکی از جمله مقاومت به انسولین ، دیس لیپیدمی و فشار خون بالا است که ممکن است باعث ایجاد بیماری های کلیوی شود. شیوع 20 تا 25 درصدی سندرم متابولیک یک عامل خطر مهم برای بیماری مزمن کلیوی است.
بیماری های قلبی-عروقی مهمترین و شایعترین علت مرگ و میر در بیماران پیوند کلیه و شایعترین علت درازمدت کاهش عملکرد کلیه است. و با توجه به مطالعات متعدد شیوع حوادث قلبی – عروقی در گیرندگان پیوند کلیه چندین برابر جمعیت عادی می باشد.
سندروم متابولیک ریسک شناخته شده بیماری های قلبی – عروقی در جمعیت عمومی و مشکلی رایج در گیرندگان پیوند کلیه می باشد.
بیماری مزمن کلیه (CKD) از دست دادن تدریجی عملکرد کلیه است که می‌تواند به علت دیابت ، فشار خون بالا ، عفونت‌های مکرر و انسداد مجاری ادراری رخ می دهد.
خطر ابتلا به بیماری های کلیوی در افراد بالای 65 سال افزایش می یابد. این وضعیت در خانواده ها نیز وجود دارد برخی از عوامل خطر برای بیماری مزمن کلیه عبارتند از:
- سیگار کشیدن
- چاقی
- کلسترول بالا
- دیابت (نوع 1 و 2)
- بیماری خودایمنی
- بیماری انسدادی کلیه، از جمله انسداد مثانه ناشی از هیپرپلازی خوش خیم پروستات
- آترواسکلروز
- سیروز و نارسایی کبد
- باریک شدن سرخرگی که کلیه شما را تامین می کند.
- سرطان کلیه
- سرطان مثانه
- سنگ کلیه
- عفونت کلیه
- ریفلاکس مثانه ادراری، که زمانی رخ می دهد که ادرار به کلیه شما برمی گردد.
مطالعات نشان می دهد که بیماران مبتلا به سندرم متابولیک 5/2 برابر بیشتر در معرض خطر ابتلا به بیماری مزمن کلیوی(CKD) هستند.
بر اساس یک تحقیق 5/7 % از بیمارانی که سندروم متابولیک داشتند حداقل یک حمله قلبی – عروقی شدید را تجربه کردند. تشخیص به هنگام سندروم متابولیک و درمان آن می تواند باعث افزایش پیشآگهی بیماران شود . بنابر مطالعات انجام شده علاوه بر ابتلا به بیماری های قلبی عروقی ، سندروم متابولیک با کاهش عملکرد کلیه پیوندی نیز در ارتباط می باشد. و به پیشرفت نارسایی مزمن کلیه کمک می کند.
سندرم متابولیک و بیماری های کلیوی چگونه باهم مرتبط می شوند؟
مقاومت به انسولین ممکن است مهمترین عامل مرتبط با سندرم متابولیک برای CKD باشد. انسولین یک هورمون ضد التهابی است. مقاومت به انسولین، که نمونه ای از دیابت نوع 2 است، منجر به التهاب می شود که منجر به استرس اکسیداتیو و نارسایی کلیوی می شود.گسترش بافت چربی مقاومت به انسولین را تشدید می کند. هم چنین سبب بروز اختلال در عملکرد اندوتلیال(لایه ی درونی رگ)، فعال‌سازی (سیستم هورمونی تنظیم فشار خون و ایجاد تعادل آب والکترولیت در بدن) شده که زمینه ساز وقایع آسیب‌رسان کلیوی خواهد بود.
بنابراین التهاب و مقاومت به انسولین از عوامل اصلی بازسازی عروق خونی و آسیب سلول های کلیوی هستند، که این حوادث ممکن است منجر به فشار خون بالا، آلبومینوری(افزایش پروتئین آلبومین در ادرار) و آسیب بافت سلول های کلیه شود.
علاوه بر این، در دسترس بودن بیش از حد مواد مغذی ممکن است عملکرد میتوکندری را مختل کرده و در نتیجه باعث پیشرفت آسیب سلولی کلیه شود.
مطالعات نشان می دهد اختلال عملکرد کلیوی مدت ها قبل از ظهور فشار خون بالا یا دیابت در سندرم متابولیک آشکار می شود. فشار خون بالا یکی از علل اصلی بیماری مزمن کلیوی است. نه تنها فشار خون بالا، بلکه سندرم متابولیک نیز باید به عنوان عامل خطر برای بیماری مزمن کلیوی ) CKD (در نظر گرفته شود. اگرچه آگاهی از سندرم متابولیک در حال بهبود است، اما هنوز 50 درصد از جمعیت بالای 60 سال به سندرم متابولیک مبتلا هستند.
بیشتر بخوانید:گلوکوبر داروی بهبود سندرم متابولیک
میکروآلبومینوری چیست؟
میکروآلبومینوری اصطلاحی است که برای توصیف افزایش متوسط سطح پروتئین آلبومین در ادرار به کار می‌رود. این اتفاق زمانی می‌افتد که مقادیر اندکی از آلبومین از کلیه‌ها نشت کرده و وارد ادرار شود که از شاخص های مهم در پیش اگهی از بیماری های کلیه می باشد.میکروآلبومینوری را می‌توان با تست نوار کاغذی (Dipstick) مخصوص آلبومین تشخیص داد.قابل ذکر است خطر میکروآلبومینوری نیز در سندرم متابولیک دو برابر افزایش می یابد.
تست میکروآلبومین برای چه کسانی درخواست می‌شود؟
براساس توصیه بنیاد ملی کلیه در آمریکا، تمام بیماران دیابتی بین 12 تا 70 سال حداقل یک بار باید از نظر میکروآلبومینوری چک شوند. اما انجمن دیابت آمریکا می‌گوید: در دیابت نوع یک 5 سال پس از تشخیص باید به طور سالیانه و در دیابت نوع دو در ابتدای تشخیص این تست انجام شود و سپس به طور سالیانه تکرار گردد.
بیماران مبتلا به پرفشاری خون نیز باید به طور منظم از نظر میکروآلبومینوری چک شوند.
در حال حاضر مکانیسم های بیماری کلیوی ناشی از سندرم متابولیک به طور کامل تر شناخته نشده است. اما توضیح ارتباط بین سندرم متابولیک و آسیب کلیه ممکن است به ایجاد اقدامات پیشگیرانه و احتمالاً اهداف درمانی جدید برای کاهش و جلوگیری از ایجاد تظاهرات کلیوی کمک کند.
واضح است که تأثیر متابولیک بر کلیه چند عاملی است. عادات تغذیه ای و سبک زندگی کنونی بسیاری از افراد مدرن زمینه ساز بیماری های متابولیک مزمن است. کلیه اندام هدف حساس به سندرم متابولیک است همچنین، استراتژی درمانی مناسب برای بیماری کلیوی مرتبط با سندرم متابولیک هنوز مشخص نشده است.
https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S1931524416304248
https://lipidworld.biomedcentral.com/articles/10.1186/s12944-019-1121-5