عمومیمقالات

استئوآرتریت یا آرتروز چیست؟

استئوآرتریت (آرتروز): راهنمای جامع و تحلیلی از علت تا جدیدترین روش‌های درمان

استئوآرتریت (Osteoarthritis)، که در زبان فارسی با نام آشناتر آرتروز شناخته می‌شود، شایع‌ترین بیماری مفصلی و یکی از اصلی‌ترین دلایل درد مزمن و ناتوانی حرکتی در سراسر جهان است. این بیماری که میلیون‌ها نفر، به ویژه در جمعیت سالمند، را درگیر کرده، فراتر از یک «ساییدگی» ساده ناشی از افزایش سن یا استفاده بیش از حد از مفاصل است. استئوآرتریت یک بیماری پیچیده، چندعاملی و دژنراتیو است که کل ساختار مفصل، شامل غضروف مفصلی، استخوان زیرین (ساب‌کندرال)، غشای سینوویال، رباط‌ها و عضلات اطراف مفصل را تحت تأثیر قرار می‌دهد. در گذشته تصور می‌شد آرتروز صرفاً نتیجه فرسایش مکانیکی غضروف است، اما امروزه علم پزشکی آن را یک فرآیند فعال بیولوژیکی می‌داند که با التهاب درجه پایین، تغییرات متابولیک در سلول‌های غضروفی و بازسازی غیرطبیعی استخوان همراه است. این مقاله به صورت یک راهنمای جامع و تحلیلی، به بررسی عمیق تمامی جنبه‌های استئوآرتریت، از پاتوفیزیولوژی مولکولی و عوامل خطر گرفته تا علائم، روش‌های تشخیص و طیف کامل رویکردهای درمانی مدرن می‌پردازد تا درک کاملی از این بیماری شایع و راه‌های مدیریت آن ارائه دهد.

استئوآرتریت یا آرتروز چیست: فراتر از یک ساییدگی ساده

برای درک عمیق استئوآرتریت، باید ابتدا ساختار یک مفصل سالم را بشناسیم. مفاصل متحرک (سینوویال) مانند زانو، لگن و شانه، نقاطی هستند که دو یا چند استخوان به هم می‌رسند. انتهای این استخوان‌ها با یک لایه بافت لغزنده، صاف و بسیار مقاوم به نام غضروف مفصلی (Articular Cartilage) پوشیده شده است. این غضروف که عمدتاً از آب، کلاژن نوع ۲ و پروتئوگلیکان‌ها تشکیل شده، مانند یک بالشتک عمل کرده و به استخوان‌ها اجازه می‌دهد با حداقل اصطکاک روی هم حرکت کنند. کل مفصل توسط یک کپسول فیبری احاطه شده که لایه داخلی آن را غشای سینوویال (Synovial Membrane) تشکیل می‌دهد. این غشا مایع سینوویال را ترشح می‌کند که وظیفه روان‌کاری مفصل و تغذیه غضروف را بر عهده دارد. در استئوآرتریت، این سیستم هماهنگ دچار اختلال می‌شود. فرآیند بیماری معمولاً با تخریب پیش‌رونده غضروف مفصلی آغاز می‌شود. غضروف نرم، زبر و نازک شده و به تدریج دچار ترک و فرسایش می‌شود تا جایی که ممکن است به طور کامل از بین برود و استخوان‌های زیرین با یکدیگر تماس پیدا کنند. اما بیماری به همین جا ختم نمی‌شود؛ استخوان زیر غضروف (استخوان ساب‌کندرال) واکنش نشان داده، ضخیم و متراکم می‌شود و در لبه‌های مفصل، زوائد استخوانی به نام استئوفیت (Osteophyte) یا خار استخوانی تشکیل می‌دهد. غشای سینوویال نیز دچار التهاب (سینوویت) شده و سیتوکین‌های التهابی آزاد می‌کند که به تخریب بیشتر غضروف دامن می‌زند. بنابراین، استئوآرتریت یک بیماری «کل مفصل» است که با از بین رفتن غضروف، تغییرات استخوانی و التهاب همراه است و منجر به درد، سفتی، کاهش دامنه حرکتی و در نهایت ناتوانی می‌شود.

پاتوفیزیولوژی استئوآرتریت: جنگ داخلی در مفصل

برخلاف تصور قدیمی که آرتروز را یک فرآیند غیرفعال و فرسایشی می‌دانست، امروزه می‌دانیم که این بیماری نتیجه یک عدم تعادل فعال بین فرآیندهای تخریبی و ترمیمی در مفصل است. در این جنگ داخلی، سلول‌ها و مولکول‌های مختلفی نقش دارند که به طور خلاصه به بررسی آن‌ها می‌پردازیم. نقش کندروسیت‌ها (سلول‌های غضروفی): در غضروف سالم، کندروسیت‌ها مسئول حفظ و ترمیم ماتریکس غضروف هستند. آن‌ها به طور مداوم اجزای فرسوده را تجزیه و با اجزای جدید جایگزین می‌کنند. در مراحل اولیه استئوآرتریت، کندروسیت‌ها در تلاشی ناموفق برای ترمیم آسیب، بیش‌فعال شده و به طور غیرطبیعی تکثیر می‌شوند. اما به تدریج، این سلول‌ها تحت تأثیر سیگنال‌های التهابی و استرس مکانیکی، از حالت سازنده به حالت تخریب‌کننده تغییر فاز می‌دهند. آن‌ها شروع به تولید آنزیم‌های مخربی مانند متالوپروتئینازهای ماتریکس (MMPs) و آگرکنازها می‌کنند که کلاژن و پروتئوگلیکان‌های غضروف را تجزیه می‌کنند. نقش التهاب و سیتوکین‌ها: التهاب درجه پایین، یکی از ارکان اصلی پیشرفت آرتروز است. سلول‌های غشای سینوویال و خود کندروسیت‌ها، سیتوکین‌های پیش‌التهابی مانند اینترلوکین-۱ بتا (IL-1β) و فاکتور نکروز تومور آلفا (TNF-α) را تولید می‌کنند. این سیتوکین‌ها مانند بنزینی بر آتش تخریب عمل می‌کنند؛ آن‌ها تولید آنزیم‌های MMPs را تحریک کرده، مانع از ساخت اجزای جدید غضروف توسط کندروسیت‌ها می‌شوند و حتی می‌توانند باعث مرگ برنامه‌ریزی‌شده (آپوپتوز) این سلول‌های حیاتی شوند. نقش استخوان ساب‌کندرال: استخوان زیر غضروف نقش مهمی در جذب ضربه دارد. در استئوآرتریت، این استخوان دچار تغییرات ساختاری می‌شود. فرآیندی به نام «اسکلروز ساب‌کندرال» رخ می‌دهد که در آن استخوان متراکم‌تر و سفت‌تر می‌شود. این سفتی باعث می‌شود استخوان نتواند به خوبی ضربات را جذب کند و در نتیجه فشار بیشتری به غضروف آسیب‌دیده وارد می‌شود و چرخه تخریب را تسریع می‌کند. همچنین، ایجاد میکروترک‌ها در این استخوان و تشکیل کیست‌های ساب‌کندرال نیز از دیگر تغییرات پاتولوژیک هستند.

تحلیل جامع و عمیق عوامل خطر (ریسک فاکتورها)

استئوآرتریت یک بیماری چندعاملی است و ترکیبی از عوامل سیستمیک و موضعی در بروز و پیشرفت آن نقش دارند. شناخت این عوامل برای پیشگیری و مدیریت بیماری ضروری است.

• سن: افزایش سن قوی‌ترین عامل خطر برای استئوآرتریت است. با بالا رفتن سن، توانایی کندروسیت‌ها برای ترمیم آسیب کاهش می‌یابد، غضروف آب خود را از دست داده و شکننده‌تر می‌شود و قدرت عضلات اطراف مفصل نیز تحلیل می‌رود. شیوع آرتروز زانو در افراد بالای ۶۵ سال به شدت افزایش می‌یابد.
• جنسیت: آمارها به وضوح نشان می‌دهند که استئوآرتریت در زنان، به خصوص پس از سن یائسگی، شایع‌تر و شدیدتر است. اگرچه دلیل قطعی آن مشخص نیست، اما تئوری‌های مختلفی از جمله نقش کاهش هورمون استروژن پس از یائسگی (که اثرات محافظتی بر غضروف دارد)، تفاوت‌های بیومکانیکی در ساختار مفصل زنان و تفاوت در پاسخ ایمنی مطرح شده است.
• چاقی و اضافه وزن: چاقی یک عامل خطر بسیار مهم و قابل اصلاح برای آرتروز، به ویژه در مفاصل تحمل‌کننده وزن مانند زانو و لگن است. این تأثیر دوگانه است: اولاً، فشار مکانیکی؛ هر یک کیلوگرم اضافه وزن، فشاری معادل ۴ تا ۶ کیلوگرم بیشتر را در هنگام راه رفتن به زانوها وارد می‌کند. این بار اضافی فرسایش غضروف را تسریع می‌کند. ثانیاً، عوامل بیوشیمیایی؛ بافت چربی یک ارگان فعال متابولیکی است که پروتئین‌های التهابی به نام آدیپوکین‌ها (مانند لپتین و آدیپونکتین) را در خون آزاد می‌کند. این مواد می‌توانند مستقیماً باعث التهاب در مفاصل و تخریب غضروف شوند، که توضیح می‌دهد چرا چاقی خطر آرتروز در مفاصل غیرتحمل‌کننده وزن مانند دست‌ها را نیز افزایش می‌دهد.
• آسیب‌های مفصلی و استفاده بیش از حد: آسیب‌های حاد مفصلی مانند پارگی رباط صلیبی (ACL)، آسیب مینیسک یا شکستگی‌های داخل مفصلی، خطر ابتلا به استئوآرتریت پس از سانحه (Post-Traumatic OA) را به شدت افزایش می‌دهند، حتی اگر آسیب به خوبی درمان شده باشد. علاوه بر این، استرس‌های مکرر و شغلی بر روی یک مفصل خاص (مانند زانو زدن‌های مکرر در برخی مشاغل یا حرکات تکراری در ورزشکاران حرفه‌ای) نیز می‌تواند به مرور زمان باعث فرسایش غضروف و بروز آرتروز شود.
• ژنتیک و وراثت: استعداد ژنتیکی نقش قابل توجهی در ابتلا به استئوآرتریت دارد، به طوری که تخمین زده می‌شود حدود ۴۰ تا ۶۵ درصد از موارد آرتروز دست و لگن، زمینه ارثی دارند. ژن‌های متعددی که در ساختار کلاژن، پروتئین‌های ماتریکس غضروف و مسیرهای التهابی نقش دارند، با افزایش خطر آرتروز مرتبط شناخته شده‌اند.
• بدشکلی‌های استخوانی و بیومکانیک ضعیف: ناهنجاری‌های مادرزادی در شکل مفصل (مانند دیسپلازی لگن)، یا مشکلات بیومکانیکی اکتسابی مانند اختلاف طول پاها، زانوی پرانتزی (ژنو واروم) یا زانوی ضربدری (ژنو والگوم) می‌توانند توزیع بار در مفصل را تغییر داده و فشار را به طور نامتناسب بر روی یک قسمت از غضروف متمرکز کنند که این امر به مرور زمان منجر به فرسایش زودرس و آرتروز می‌شود.
• نژاد و عوامل هورمونی: برخی مطالعات اپیدمیولوژیک تفاوت‌هایی را در شیوع آرتروز بین نژادهای مختلف نشان داده‌اند. به عنوان مثال، آرتروز لگن در جمعیت آسیایی کمتر شایع است. همچنین، همانطور که ذکر شد، کاهش سطح استروژن در زنان یائسه به عنوان یک عامل خطر مهم مطرح است.

انواع استئوآرتریت: اولیه و ثانویه

استئوآرتریت به طور کلی به دو دسته اصلی تقسیم می‌شود که درک تفاوت آنها برای تشخیص و درمان اهمیت دارد.

1. استئوآرتریت اولیه (ایدیوپاتیک): این نوع، شایع‌ترین شکل بیماری است و زمانی تشخیص داده می‌شود که هیچ علت زمینه‌ای مشخصی برای بروز آن وجود نداشته باشد. آرتروز اولیه معمولاً نتیجه ترکیبی از عوامل خطر ذکر شده در بالا، به ویژه افزایش سن، ژنتیک و فرسودگی طبیعی مفاصل است. این نوع می‌تواند موضعی باشد (تنها یک یا چند مفصل را درگیر کند) یا عمومی باشد (مفاصل متعددی را درگیر کند، مانند مفاصل دست‌ها، زانوها و ستون فقرات).
2. استئوآرتریت ثانویه: در این نوع، آرتروز در نتیجه یک بیماری یا وضعیت پزشکی دیگر ایجاد می‌شود. در واقع یک عامل زمینه‌ای مشخص باعث آسیب اولیه به مفصل شده و زمینه را برای ایجاد تغییرات دژنراتیو فراهم کرده است. شایع‌ترین علل استئوآرتریت ثانویه عبارتند از:
   • آسیب‌های حاد مفصلی (آرتروز پس از سانحه)
   • بیماری‌های التهابی مفصلی: مانند آرتریت روماتوئید یا نقرس که التهاب مزمن آنها به غضروف آسیب می‌زند.
   • بیماری‌های متابولیک: مانند هموکروماتوز (تجمع آهن) یا بیماری ویلسون (تجمع مس) که می‌توانند به غضروف آسیب برسانند.
   • اختلالات مادرزادی یا رشدی مفاصل: مانند دیسپلازی تکاملی لگن.
   • بیماری‌های استخوان: مانند نکروز آواسکولار (مرگ سر استخوان به دلیل نرسیدن خون) که ساختار مفصل را تخریب می‌کند.

علائم و نشانه‌ها: چگونه آرتروز خود را نشان می‌دهد؟

علائم استئوآرتریت معمولاً به آرامی شروع شده و با گذشت زمان تشدید می‌شوند. شدت و نوع علائم بسته به مفصل درگیر و مرحله بیماری متفاوت است، اما شایع‌ترین نشانه‌ها عبارتند از:

• درد (Pain): این شایع‌ترین و اصلی‌ترین علامت است. درد آرتروز معمولاً به صورت یک درد عمیق و مبهم توصیف می‌شود که در ابتدا با فعالیت تشدید شده و با استراحت بهبود می‌یابد. با پیشرفت بیماری، درد ممکن است حتی در حالت استراحت و در طول شب نیز وجود داشته باشد و خواب بیمار را مختل کند.
• سفتی و خشکی مفصل (Stiffness): خشکی مفصل، به ویژه در هنگام صبح پس از بیدار شدن یا پس از یک دوره بی‌حرکتی (مانند نشستن طولانی‌مدت) بسیار شایع است. این خشکی صبحگاهی در آرتروز معمولاً کوتاه‌مدت است و کمتر از ۳۰ دقیقه طول می‌کشد (برخلاف آرتریت روماتوئید که خشکی آن طولانی‌تر است).
• کاهش دامنه حرکتی (Loss of Flexibility): به دلیل درد، سفتی، اسپاسم عضلات و تغییرات ساختاری در مفصل، بیمار ممکن است نتواند مفصل خود را به طور کامل خم یا صاف کند. این علامت می‌تواند انجام فعالیت‌های روزمره مانند پوشیدن جوراب، بالا رفتن از پله یا بلند شدن از صندلی را دشوار سازد.
• تورم (Swelling): التهاب غشای سینوویال (سینوویت) می‌تواند باعث تجمع مایع اضافی در مفصل (افیوژن مفصلی) شود که منجر به تورم بافت نرم در اطراف مفصل می‌گردد. این تورم ممکن است متناوب باشد و با فعالیت زیاد تشدید شود.
• حساسیت به لمس (Tenderness): مفصل مبتلا ممکن است با اعمال فشار ملایم بر روی آن، به ویژه در امتداد خط مفصلی، دردناک باشد.
• صدای تق تق یا ساییدگی (Crepitus): بسیاری از بیماران هنگام حرکت دادن مفصل، احساس یا صدای ساییده شدن، خرد شدن یا تق تق را گزارش می‌دهند. این صدا ناشی از اصطکاک سطوح ناهموار غضروف تخریب شده و استخوان‌ها بر روی یکدیگر است.
• ضعف عضلانی و بی‌ثباتی مفصل: درد و عدم استفاده از مفصل می‌تواند منجر به آتروفی (تحلیل رفتن) عضلات اطراف آن شود. این ضعف عضلانی حمایت از مفصل را کاهش داده و می‌تواند احساس خالی کردن یا بی‌ثباتی در مفصل، به خصوص در زانو، ایجاد کند.

تشخیص گام به گام استئوآرتریت

تشخیص استئوآرتریت عمدتاً بالینی است و بر اساس شرح حال بیمار و معاینه فیزیکی انجام می‌شود، اما از مطالعات تصویربرداری و آزمایشگاهی نیز برای تأیید تشخیص و رد سایر بیماری‌ها استفاده می‌گردد.

1. شرح حال و تاریخچه پزشکی: پزشک سؤالات دقیقی در مورد ماهیت درد (زمان شروع، شدت، عوامل تشدیدکننده و تسکین‌دهنده)، وجود خشکی صبحگاهی، تأثیر علائم بر فعالیت‌های روزانه، سابقه آسیب‌های قبلی و سابقه خانوادگی بیماری‌های مفصلی خواهد پرسید.
2. معاینه فیزیکی: پزشک مفصل مبتلا را به دقت معاینه می‌کند. این معاینه شامل بررسی وجود تورم، قرمزی، گرما، حساسیت به لمس، ارزیابی دامنه حرکتی فعال و غیرفعال مفصل، بررسی وجود صدای کریپتوس، ارزیابی قدرت عضلات اطراف مفصل و بررسی پایداری رباط‌ها می‌باشد.
3. مطالعات تصویربرداری:
   • رادیوگرافی ساده (X-ray): این روش، اصلی‌ترین ابزار تصویربرداری برای تأیید تشخیص آرتروز است. اگرچه X-ray غضروف را مستقیماً نشان نمی‌دهد، اما علائم غیرمستقیم تخریب آن را به خوبی نمایش می‌دهد. یافته‌های کلاسیک آرتروز در رادیوگرافی شامل: کاهش فضای مفصلی (نشانه نازک شدن غضروف)، اسکلروز استخوان ساب‌کندرال (سفیدتر و متراکم‌تر شدن استخوان زیر غضروف)، تشکیل استئوفیت یا خارهای استخوانی در لبه‌های مفصل و گاهی کیست‌های ساب‌کندرال است.
   • تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (MRI): ام‌آر‌آی به ندرت برای تشخیص اولیه آرتروز لازم است، اما در موارد پیچیده یا زمانی که به آسیب بافت نرم (مانند پارگی مینیسک یا رباط‌ها) مشکوک هستیم، بسیار مفید است. MRI می‌تواند جزئیات دقیقی از غضروف، مینیسک، رباط‌ها، استخوان و مایع مفصلی را نشان دهد.
4. آزمایش‌های آزمایشگاهی: هیچ آزمایش خونی برای تشخیص قطعی استئوآرتریت وجود ندارد. با این حال، آزمایش خون (مانند ESR و CRP) ممکن است برای رد کردن سایر انواع آرتریت التهابی مانند آرتریت روماتوئید درخواست شود. در آرتروز، این شاخص‌های التهابی معمولاً نرمال یا فقط اندکی بالا هستند. تجزیه مایع مفصلی (که با سوزن از مفصل کشیده می‌شود) نیز می‌تواند به افتراق آرتروز از نقرس یا عفونت مفصلی کمک کند.

رویکردهای جامع درمانی: از کنترل تا بازسازی

متأسفانه، تا به امروز هیچ درمان قطعی برای استئوآرتریت که بتواند غضروف تخریب شده را به طور کامل بازسازی کند، وجود ندارد. بنابراین، اهداف اصلی درمان بر کاهش درد، بهبود عملکرد مفصل، کاهش سرعت پیشرفت بیماری و ارتقای کیفیت زندگی بیمار متمرکز است. رویکرد درمانی معمولاً چندوجهی و متناسب با نیازهای هر بیمار است و شامل ترکیبی از روش‌های غیردارویی، دارویی، تزریقی و در نهایت جراحی می‌باشد.

۱. درمان‌های غیردارویی (ستون اصلی مدیریت آرتروز)

• آموزش بیمار و اصلاح سبک زندگی: اولین و مهم‌ترین گام، آموزش بیمار در مورد ماهیت بیماری و اهمیت نقش فعال او در مدیریت آن است.
• کاهش وزن: برای بیماران دارای اضافه وزن یا چاقی، کاهش وزن مؤثرترین روش غیردارویی برای کاهش درد و بهبود عملکرد، به ویژه در آرتروز زانو و لگن است.
• فیزیوتراپی و ورزش درمانی: این بخش حیاتی است. یک فیزیوتراپیست می‌تواند برنامه‌ای اختصاصی طراحی کند که شامل: ورزش‌های تقویتی (برای تقویت عضلات اطراف مفصل مانند عضله چهارسر ران در آرتروز زانو)، ورزش‌های کششی (برای افزایش انعطاف‌پذیری و دامنه حرکتی) و ورزش‌های هوازی کم‌برخورد (مانند شنا، دوچرخه‌سواری و پیاده‌روی در سطح صاف) برای بهبود سلامت کلی و کنترل وزن باشد.
• استفاده از وسایل کمکی: استفاده از عصا در سمت مقابل مفصل دردناک، استفاده از زانوبندهای طبی (Brace) و کفی‌های طبی مناسب می‌تواند به کاهش بار روی مفصل و بهبود پایداری کمک کند.
• گرما و سرما درمانی: استفاده از کمپرس گرم می‌تواند به کاهش سفتی و اسپاسم عضلات کمک کند، در حالی که کمپرس سرد می‌تواند پس از فعالیت برای کاهش تورم و درد حاد مفید باشد.

۲. درمان‌های دارویی

• مسکن‌های موضعی: کرم‌ها، ژل‌ها و پمادهای حاوی داروهایی مانند کپسایسین یا داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی (NSAIDs) می‌توانند برای دردهای خفیف تا متوسط مفید باشند.
• استامینوفن: در گذشته به عنوان خط اول درمان دارویی توصیه می‌شد، اما امروزه به دلیل اثربخGŒی کمتر نسبت به NSAIDها، بیشتر برای دردهای خفیف استفاده می‌شود.
• داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی (NSAIDs): این داروها مانند ایبوپروفن، ناپروکسن و سلکوکسیب، هم اثر ضد درد و هم ضد التهاب دارند و یکی از ارکان اصلی درمان دارویی آرتروز هستند. با این حال، مصرف طولانی‌مدت آنها می‌تواند با عوارض گوارشی، کلیوی و قلبی-عروقی همراه باشد.
• دولوکستین (Cymbalta): این دارو که یک ضد افسردگی است، برای درمان درد مزمن از جمله درد ناشی از آرتروز نیز تأیید شده است و می‌تواند در بیمارانی که به سایر درمان‌ها پاسخ نمی‌دهند، مفید باشد.

۳. درمان‌های تزریقی داخل مفصلی

• تزریق کورتیکواستروئیدها (کورتون): تزریق کورتون به داخل مفصل می‌تواند به سرعت التهاب و درد را کاهش دهد. این یک راه‌حل موقتی است و اثر آن معمولاً از چند هفته تا چند ماه باقی می‌ماند. تزریق مکرر آن توصیه نمی‌شود زیرا ممکن است در درازمدت به غضروف آسیب برساند.
• تزریق هیالورونیک اسید (Viscosupplementation): این روش که به آن «تزریق ژل» نیز گفته می‌شود، شامل تزریق ماده‌ای شبیه به مایع سینوویال طبیعی به داخل مفصل (معمولاً زانو) است. هدف آن بهبود روان‌کاری مفصل و کاهش درد است. اثربخشی این روش مورد بحث است و نتایج متفاوتی دارد.
• پلاسمای غنی از پلاکت (PRP): در این روش، مقداری از خون بیمار گرفته شده، پلاکت‌های آن تغلیظ و سپس به مفصل تزریق می‌شود. پلاکت‌ها حاوی فاکتورهای رشدی هستند که ممکن است به کاهش التهاب و تحریک فرآیندهای ترمیمی کمک کنند. شواهد در مورد اثربخشی آن در حال افزایش است اما هنوز به عنوان درمان استاندارد در نظر گرفته نمی‌شود.

۴. جراحی

• آرتروسکوپی: این روش جراحی با حداقل تهاجم، برای برداشتن تکه‌های کنده شده غضروف یا ترمیم آسیب مینیسک استفاده می‌شود، اما برای درمان عمومی آرتروز توصیه نمی‌شود.
• استئوتومی (Osteotomy): در این جراحی، استخوان ساق یا ران بریده شده و مجدداً تنظیم می‌شود تا وزن از روی قسمت آسیب‌دیده مفصل به قسمت سالم‌تر منتقل شود. این روش معمولاً برای بیماران جوان‌تر و فعال‌تر با آرتروز یک‌طرفه زانو مناسب است.
• آرتروپلاستی یا تعویض مفصل (Joint Replacement): این روش، راه‌حل نهایی برای آرتروز شدید و پیشرفته است که به سایر درمان‌ها پاسخ نداده و کیفیت زندگی بیمار را به شدت تحت تأثیر قرار داده است. در این جراحی، مفصل تخریب شده با یک مفصل مصنوعی (پروتز) فلزی و پلاستیکی جایگزین می‌شود. تعویض مفصل زانو و لگن از موفق‌ترین جراحی‌ها در تاریخ پزشکی هستند و می‌توانند به طور چشمگیری درد را از بین برده و عملکرد را به بیمار بازگردانند.