سرطان دهانه رحم، شایع‌ترین بیماری مرتبط با HPV است. دلیل ابتلای حدود 99.7 درصد از کسانی که به سرطان دهانه رحم مبتلا می‌شوند، آلودگی با نوع پرخطر ویروس HPV بوده است. این نوع سرطان همچنین جزو شایع‌ترین سرطان‌ها در زنان است. اغلب عفونت‌های ایجاد شده با اچ پی وی خودبه‌خود از بین می‌روند اما آلودگی به انواع پرخطر آن ممکن است باعث ایجاد سرطان در ناحیه تناسلی شود. ویروس HPV معمولا پوست را درگیر و آلوده می‌کند و در سلول‌های پوستی ایجاد تغییر می‌کند. در حال حاضر واکسن‌هایی برای پیشگیری از عفونت با این ویروس وجود دارد. تست‌های HPV نیز در پیشگیری از ابتلا به سرطان موثر هستند.
ما را در اینستاگرام دنبال کنید.
سرطان دهانه رحم
چهارمین سرطان شایع در بین زنان، سرطان دهانه رحم است. دو نوع ویروس 16 و 18 (HPV) سبب ایجاد حدود 50 درصد از پیش سرطان‌های دهانه رحم هستند. ویروس اچ پی وی عمدتا از طریق رابطه جنسی منتقل میشود. زنان آلوده به اچ پی وی حدود 6 برابر بیشتر از زنان دیگر در معرض خطر ابتلا به سرطان دهانه رحم هستند. این نوع سرطان اگر به موقع تشخیص داده شود، قابل درمان است. واکسیناسیون، غربالگری و درمان ضایعات پیش‌سرطانی، سه روش موثر برای پیشگیری از ابتلا به سرطان است.
علائم و نشانه‌های سرطان دهانه رحم
تغییر در سلول‌های دهانه رحم و تغییرات پیش سرطانی، معمولا باعث ایجاد علائم نمی‌شود. تنها راه برای اطلاع از وجود سلول‌های غیر طبیعی که ممکن است به سرطان تبدیل شوند، انجام آزمایش غربالگری دهانه رحم است. در صورتی که تغییرات اولیه سلولی به سرطان دهانه رحم تبدیل شود، ممکن است برخی از علائم زیر آشکار شوند.
- خونریزی واژینال بین پریودها
- خونریزی قاعدگی طولانی‌تر و یا شدیدتر از حد معمول
- درد هنگام رابطه جنسی
- خونریزی بعد رابطه جنسی
- درد لگن
- تغییر در ترشحات واژن (ترشح بیشتر یا رنگ و بوی متفاوت ترشحات)
- خونریزی واژینال پس از یائسگی
این علائم ممکن است ناشی از علل دیگری باشد؛ در صورت ادامه یافتن این علائم به پزشک مراجعه کنید.
علل ایجاد سرطان دهانه رحم
اغلب موارد ابتلا به سرطان دهانه رحم به علت عفونت مداوم با نوع پرخطر ویروس اچ پی وی (HPV) است. در نتیجه ویروس پاپیلومای انسانی یا HPV بزرگ‌ترین عامل خطر برای سرطان دهانه رحم است. دومین عامل خطر ابتلا به سرطان دهانه رحم کشیدن سیگار است. شواهدی وجود دارد که زنانی که قرص ضد بارداری را برای پنج سال یا بیشتر مصرف کرده اند در معرض خطر ابتلا به سرطان دهانه رحم در صورت ابتلا به HPV هستند. البته این خطر بسیار کم است و مصرف قرص همچنین خطر ابتلا به سرطان‌های دیگر مانند تخمدان و رحم را کاهش می‌دهد. سایر عوامل خطر ابتلا به سرطان دهانه رحم شامل موارد زیر است.
- سیستم ایمنی ضعیف
- تنفس دود سیگار دیگران
از هر 10 زن حدود 8 نفر در طول زندگی خود به HPV دستگاه تناسلی مبتلا می‌شوند. اکثر زنان مبتلا به اچ پی وی هرگز به سرطان دهانه رحم مبتلا نمی‌شوند. تنها چند نوع از ویروس HPV منجر به سرطان دهانه رحم میشود.
سرطان دهانه رحم چقدر شایع است؟
به طور میانگین در هر سال حدود 14000 نفر در آمریکا به سرطان دهانه رحم مبتلا می‌شوند. افراد بین 35 تا 44 سال بیشتر به سرطان دهانه رحم مبتلا می‌شوند. میانگین سنی افراد در هنگام تشخیص 50 سال است. حدود 4000 نفر در سال بر اساس سرطان دهانه رحم می‌میرند. این میزان به دلیل غربالگری‌ها و واکسن HPV رو به کاهش است.
آیا ابتلا به ویروس HPV منجر به سرطان دهانه رحم میشود؟
ویروس پاپیلومای انسانی یا اچ پی وی تقریبا باعث ایجاد تمام سرطان‌های دهانه رحم است. غربالگری می‌تواند به شناسایی و حذف سلول‌های پیش‌سرطانی کمک کند. این امر منجر به پیشگیری از ابتلا به سرطان دهانه رحم میشود. اکثر عفونت‌های HPV و ضایعات پیش سرطانی خودبه‌خود برطرف می‌شوند اما برای همه‌ی زنان خطر مزمن شدن عفونت وجود دارد. مزمن شدن عفونت اچ پی وی سبب میشود ضایعات پیش سرطانی به سرطان تبدیل شوند. زنانی که سیستم ایمنی سالمی دارند، 15 تا 20 سال طول می‌کشد تا این نوع سرطان در بدنشان ایجاد شود. در زنانی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند مثل زنان مبتلا به HIV، این زمان به 5 تا 10 سال تقلیل می‌یابد.
تست‌های تشخیص سرطان دهانه رحم
برای کسانی که علائم سرطان دهانه رحم دارند و کسانی که آزمایشات غربالگری دهانه رحم غیرطبیعی است، یک سری تست وجود دارد.
معاینه و بررسی سوابق پزشکی
در ابتدا پزشک شما را معاینه خواهد کرد و درباره‌ی سوابق پزشکی شما و خانواده‌تان سوالاتی خواهد پرسید. این سوالات درباره‌ی علائم سرطان است. همچنین حین معاینه فیزیکی کامل وضعیت کلی سلامت شما ارزیابی خواهد شد. اگر قبلا معاینه لگن و تست پاپ‌اسمیر انجام نداده باشید، لازم است آن را انجام دهید. غدد لنفاوی نیز برای بررسی میزان گسترش سرطان در بدن (متاستاز) معاینه خواهند شد.
کولپوسکوپی
اگر علائم خاص سرطان، تست اچ پی وی مثبت و یا تست پاپ‌اسمیر مثبت داشته باشید، احتمالا نیاز به انجام روش کولپوسکوپی دارید. کولپوسکوپ یک وسیله دارای عدسی‌های ذره‌بین است. پزشک به وسیله کولپوسکوپ سطح دهانه رحم را معاینه می‌کند. در کولپوسکوپی پزشک محلول ضعیفی از استیک‌اسید روی دهانه رحم قرار می‌دهد. این کار باعث میشود تا نواحی غیرطبیعی را راحت‌تر ببیند. در صورتی که ناحیه غیرطبیعی وجود داشته باشد یک تکه کوچک از بافت آن برداشته میشود و برای بررسی به آزمایشگاه فرستاده میشود. به این کار بیوپسی گفته میشود. بیوپسی بهترین روش برای تشخیص قطعی ضایعات پیش سرطانی و سرطان دهانه رحم است.
انواع بیوپسی دهانه رحم
چندین نوع بیوپسی برای تشخیص سرطان دهانه رحم وجود دارد. اگر بافت غیرطبیعی به وسیله بیوپسی به طور کامل حذف شود، شاید نیاز به درمان دیگر نداشته باشد.
بیوپسی کولپوسکوپی
در این نوع بیوپسی با کولپوسکوپ، نواحی غیرطبیعی دهانه رحم بررسی و پیدا میشود. سپس با استفاده از فورسپس بخشی از ناحیه غیرطبیعی دهانه رحم برداشته میشود. بیوپسی کولپوسکوپی ممکن است منجر به درد و خونریزی مختصر شود.
کورتاژ آندوسرویکال یا خراش دادن سرویکس
اگر با کولپوسکوپی ناحیه غیرطبیعی مشاهده نشود و یا نواحی در معرض خطر قابل مشاهده نباشد، از روش کورتاژ آندوسرویکال استفاده میشود. در این روش یک ابزار باریک (کورت یا برس) در کانال آندوسرویکال وارد میشود. سپس یک خراش در کانال ایجاد و مقداری از بافت برداشته شده و برای بررسی به آزمایشگاه فرستاده میشود. در این روش نیز ممکن است کمی درد و خونریزی خفیف رخ دهد.
بیوپسی مخروطی
در بیوپسی مخروطی یا کونیزاسیون، پزشک یک بافت مخروطی شکل از دهانه رحم برمی‌دارد. این بافت مخروطی شامل مرز بین اگزوسرویس و اندوسرویکس است. بیوپسی مخروطی به عنوان روشی برای حذف کامل و درمان بسیاری از پیش سرطان‌ها و سرطان‌های اولیه استفاده میشود. عوارض احتمالی بیوپسی مخروطی شامل عفونت، خونریزی و باریک شدن دهانه رحم است.
درمان سرطان دهانه رحم
سرطان دهانه رحم نیز مانند سایر سرطان‌ها اگر به موقع تشخیص داده شود قابل درمان است. عوامل مختلفی در روند درمان این سرطان موثر هستند. عواملی مثل محل سرطان، اندازه سرطان، مقدار گسترش آن و سلامت عمومی شما در درمان این نوع سرطان نقش دارند. انواع روش‌های درمان این نوع سرطان شامل درمان دارویی، شیمی‌درمانی، هورمون‌درمانی، ایمونوتراپی، رادیوتراپی و جراحی است.
تاثیر واکسن HPV بر سرطان دهانه رحم
پژوهش‌های گسترده‌ای در زمینه اثربخشی واکسن HPV بر سرطان دهانه رحم و بافت‌های پیش سرطانی انجام شده است. این پژوهش‌ها شواهدی مبنی بر اثربخشی واکسن اچ پی وی بر پیشگیری از این نوع سرطان ارائه می‌کنند. همچنین یک پژوهش نشان داده است که واکسن HPV منجر به پیشگیری از سرطان در زنانی که آلوده به ویروس نبوده‌اند، میشود.
بیشتر بخوانید : همه چیز درباره واکسن بیماری اچ پی وی HPV
جراحی برای سرطان دهانه رحم
در برخی از زنان مبتلا به سرطان دهانه رحم از روش جراحی برای درمان استفاده میشود. این جراحی در مواردی مثل کمک به تشخیص سرطان دهانه رحم، تعیین میزان گسترش سرطان و کمک به درمان سرطان استفاده میشود.
جراحی پیش سرطان دهانه رحم
برای درمان پیش سرطان دهانه رحم از سه روش استفاده میشود. در یک روش با استفاده از سرما، بافت دهانه رحم را از بین می‌برند. در روش دیگر با استفاده از لیزر بافت غیرطبیعی حذف میشود. در روش سوم پیش سرطان را برش داده و برمی‌دارند.
- کرایوسرجری
در این روش یک پروب فلزی بسیار سرد را به طور مستقیم روی دهانه رحم قرار می‌دهند. این کار سلول‌های غیرطبیعی را با انجماد از بین می‌برد. از این روش برای درمان نئوپلازی داخل اپیتلیال دهانه رحم استفاده میشود. این روش در مطب و یا کلینیک پزشک قابل انجام است. بعد از انجام کرایوسرجری ممکن است تا چند هفته ترشحات آبکی و قهوه‌ای رنگ داشته باشید.
- حذف با لیزر
در این روش یک پرتو متمرکز لیزر را از طریق واژن به سلول‌های غیرطبیعی تابانده میشود. سپس سلول‌های غیرطبیعی تبخیر می‌شوند. این روش نیز برای درمان نئوپلازی داخل اپیتلیال دهانه رحم استفاده میشود. درمان لیزری گاه در مطب پزشک با بی حسی و گاهی در اتاق عمل با بیهوشی عمومی انجام میشود. دلیل این مسئله این است که این روش ممکن است ناراحتی بیشتری نسبت به روش کرایوسرجری ایجاد کند.
- کونیزاسیون
کونیزاسیون یا جراحی برش یک روش دیگر برای درمان نئوپلازی است. طی این روش پزشک یک بافت مخروطی از دهانه رحم برش داده و برمی‌دارد. بافت برداشته شده شامل مناطقی است که احتمال شروع سرطان‌ها و پیش سرطان های دهانه رحم در آن‌ها وجود دارند. این روش همان بیوپسی مخروطی است که در بالا بررسی کردیم.
جراحی سرطان مهاجم دهانه رحم
روش‌های درمان سرطان مهاجم دهانه رحم شامل هیسترکتومی و تراکلکتومی است.
- هیسترکتومی ساده
در این روش رحم و دهانه رحم برداشته می‌شوند اما ساختارهای کنار رحم برداشته نمی‌شود. واژن، غدد لنفاوی لگن و تخمدان‌ها نیز برداشته نمی‌شوند. هیسترکتومی ساده برای درمان انواع خاصی از نئوپلازی و سرطان زودرس دهانه رحم استفاده میشود. طی این عمل شما بیهوش خواهید بود. هیسترکتومی باعث ناباروری دائمی در زنان میشود.
- هیسترکتومی رادیکال
در این جراحی رحم به همراه بافت‌های اطراف آن برداشته میشود. همچنین دهانه رحم و قسمت فوقانی واژن برداشته میشود. تخمدان‌ها برداشته نمی‌شوند مگر این که دلایل پزشکی دیگری وجود داشته باشد. در هیسترکتومی رادیکال بافت بیشتری نسبت به هیسترکتومی ساده برداشته میشود؛ بنابراین دوران نقاهت و بستری در بیمارستان طولانی‌تر است. در طی جراحی برخی از غدد لنفاوی برداشته می‌شوند تا بررسی شوند.
- تراکلکتومی
تراکلکتومی رادیکال این امکان را ایجاد می‌کند تا زنان بدون این که توانایی بچه‌دار شدن را از دست بدهند، تحت درمان قرار بگیرند. این عمل از طریق واژن و یا شکم انجام میشود و گاهی از روش لاپاراسکوپی استفاده میشود. در این روش دهانه رحم و قسمت بالایی واژن برداشته برداشته می‌شوند اما بدنه رحم حذف نمی‌شود. سپس جراح یک بخیه دائمی در داخل حفره رحم قرار می‌دهد تا دهانه رحم را بسته نگه دارد. غدد لنفاوی مجاور نیز با استفاده از لاپاراسکوپی برداشته می‌شوند که ممکن است نیاز به برش دیگری داشته باشد. پس از این عمل زنان می‌توانند باردار شوند و از طریق سزارین زایمان کنند. زنانی که این جراحی را انجام داده‌اند ممکن است در معرض خطر سقط جنین باشند.
مراقبت‌های بعد از جراحی سرطان دهانه رحم
معمولا چند ساعت پس از عمل جراحی امکان خوردن و آشامیدن وجود دارد. به شما گفته خواهد شده چه زمانی می‌توانید خوردن غذا و نوشیدن مایعات را شروع کنید. پس از جراحی به شما مسکن مناسب داده خواهد شد تا درد پس از جراحی را کنترل کند. بلند شدن و را رفتن در ساعات ابتدایی پس از عمل ممکن است مشکل باشد اما به تدریج آسان‌تر خواهد شد. پرستار پس از عمل، راه رفتن را به شما توصیه خواهد کرد. راه رفتن به کاهش عوارضی مثل لخته شدن خون در پاها کمک خواهد کرد. ممکن است تا 6 هفته پس از عمل، خونریزی واژینال و یا ترشحات صورتی و قهوه‌ای داشته باشید. بهتر است برای پیشگیری از عفونت، در طول این مدت از تامپون استفاده نکنید. پس از این نوع جراحی حداقل یک ماه پس از مرخص شدن از بیمارستان، باید در خانه استراحت کنید. از انجام دادن کارهای سنگین اجتناب کنید و تا دو هفته پس از جراحی رانندگی نکنید. یک پیاده‌روی کوتاه روزانه می‌تواند برای شما مناسب باشد. به طور معمول حدود 6 هفته پس از عمل می‌توانید رابطه جنسی داشته باشید. برای کسب اطلاعات بیشتر در این مورد می‌توانید با پزشک مشورت کنید. پس از عمل جراحی، چند نوبت ویزیت خواهید شد تا شرایط و وضعیت بهبودی شما بررسی شود. در صورت وجود هرگونه نگرانی یا سوال درباره وضعیت خود می‌توانید با پزشکتان مطرح کنید.
جمع بندی
سرطان دهانه رحم در بین شایع‌ترین سرطان‌های زنان رتبه چهارم را دارد. دونوع از انواع ویروس پاپیلومای انسانی باعث ایجاد حدود 50 درصد از پیشسرطانها و سرطان‌های دهانه رحم میشود. ویروس پاپیلومای انسانی یا اچ پی وی از طریق رابطه جنسی منتقل میشود. اکثر عفونت‌های اچ پی وی خودبه‌خود از بین می‌روند اما در صورت مزمن شدن عفونت ممکن است باعث ایجاد ضایعات پیش سرطانی و ابتلا به سرطان شود. برای تشخیص پیشسرطانها و سرطان تست‌های تشخیصی وجود دارد. تهیه بیوپسی از ضایعات و ارسال به آزمایشگاه یکی از روش‌های تشخیص این نوع سرطان است. غربالگری و چکاپ‌های سالیانه در تشخیص به موقع و درمان این نوع سرطان موثر است. روش‌های مختلفی برای درمان این سرطان وجود دارد که برخی از آن‌ها شامل درمان با دارو، شیمی درمانی، رادیوتراپی و جراحی است.
منابع
- https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC7062568/
- https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/cervical-cancer#:~:text=Nearly%20all%20cases%20of%20cervical,progress%20to%20invasive%20cervical%20cancer.
- https://www.cancer.gov/about-cancer/causes-prevention/risk/infectious-agents/hpv-and-cancer
- https://www.nhs.uk/conditions/womb-cancer/treatment/
- https://www.cancer.org/cancer/cervical-cancer/detection-diagnosis-staging/how-diagnosed.html
- https://www.bmj.com/content/379/bmj-2022-070115
- https://www.cancer.org/cancer/types/cervical-cancer/treating/surgery.html