فولیکول مو چیست ؟
(زمان مطالعه تقریبی مقاله : 6 دقیقه )
فولیکول مو یک سـاختار پویـا اسـت، کـه مـسئول تولید و خارج کردن ساقه مو است. در انسان بـر خـلاف دیگر پـستانداران هـر فولیکـول مـو سـاعت بیولوژیـک مستقل دارد. چرخه ی رشد فولیکول مو شامل سه فـاز می باشد؛
آناژن (فاز رشد)، کاتاژن (فاز پسرفت) و تلوژن (فاز استراحت).
فاز آناژن در موهای سر به طور متوسط 3 سال طول می کشد و طول مو را مـشخص مـی کنـد. تخمین زده می شود که در هر زمان، 90 % فولیکول های مو در ایـن مرحلـه از چرخـه قـرار دارنـد.
بعـد از ایـن مرحله، فاز کاتاژن شروع مـی شـود کـه یـک مرحلـه ی ناشی از آپوپتوز سلول های ماتریکس مو است و به طـور متوسـط دو هفتـه طـول مـی کـشد و شـامل 1 تا 2 ٪ از همه ی فولیکول های مو است.
فـاز تلـوژن تقریبـاً 10 % فولیکول های مو را شامل می شود و به طور متوسط 5-3 ماه طول می کشد. در آخر هر چرخه، فاز اگزوژن اتفـاق می افتد که به موجب آن یک ساقه موی جدید سـاخته می شود و موی قدیمی ریزش پیدا میکند. در مجموع، هر فرد ممکن است روزانه بین 25 تا 100 تار از موهای سر را در طی فاز اگزوژن طبیعی از دست دهد.
ما را در اینستاگرام دنبال کنید!
ساختار فولیکول از نظر علمی :
موقعیت و توزیع فولیکول های مو در بدن تغییر می کند. به عنوان مثال ، پوست کف دست و پا فولیکول های مو ندارد در حالی که پوست سر ، بازوها ، پاها و دستگاه تناسلی دارای فولیکول های موی فراوانی است. ساختارهای زیادی وجود دارد که فولیکول مو را تشکیل می دهد. از نظر آناتومی ، سه گانه فولیکول مو ، غدد سباسه و عضله arrector pili غدد چربی را تشکیل می دهند.
موهای شما از دو قسمت تشکیل شده است : 1- فولیکول مو 2- ساقه مو
قسمتهای مختلف فولیکول:
پیاز :
پیاز در ریشه موهای شما یافت می شود که سلولهای پروتئینی (کراتین) برای ایجاد مو رشد می کنند.
پاپیلا:
پاپیلا خون رسانی به فولیکول های مو را برای موهای سالم فراهم می کند.
ماتریس Germinal:
ماتریس Germinal منطقه ای است که سلول ها موهای جدیدی تولید می کنند. این در ناحیه تحتانی فولیکول مو قرار دارد.
برآمدگی:
برآمدگی در وسط پیاز مو قرار دارد. سلول های بنیادی درون برآمدگی هستند که فولیکول های مو ، غدد چربی و اپیدرم را بازسازی می کند. برآمدگی همچنین دارای عضله آرکتوروس است ، بافت عضلانی که باعث می شود موهای شما سالم و زیباتر شوند.
عملکردهای فولیکول مو :
علاوه بر رشد مو ، فولیکول های مو نیز در تصمیم گیری در مورد ظاهر مو نقش مهمی دارند. شکل فولیکول شما به نوع موهای شما مربوط می شود. فولیکول های دایره ای مو باعث ایجاد موهای صاف می شوند در حالی که فولیکول های بیضی شکل موهای فرفری ایجاد می کنند. یکی دیگر از عملکردهای فولیکول مو ، رنگ دادن به موهای شما است. رنگ مو مانند پوست شما از رنگدانه ای به نام ملانین گرفته می شود. این ملانین در فولیکول های مو ذخیره می شود. دو نوع ملانین وجود دارد.
- اگر مقدار زیادی ملانین داشته باشید ، موی های تیره تر خواهید داشت.
- اگر ملانین در موی شما در حد متوسط باشد ، موهای شما قهوه ای است.
- اگر ملانین کمی دارید موهای شما بلوند است.
- اگر شما فوملانین دارید ، موهای شما قرمز است
مو چگونه شکل ظاهری خود را به دست می آورد؟
شکل ظاهری مو وابسته به فاکتورهای متعددی است از جمله شکل ظاهری فولیکول، زاویه و نحوه رویش مو که از فردی به فرد دیگری و از نژادی به نژاد دیگری متفاوت است.
کراتین علاوه بر استحکام مو در شکل دهی فولیکول های مو نیز نقش مهمی را ایفا می کند.
شکل ظاهری مو متاثر از پیوندهای شیمیایی موجود در ساختمان آن است، به علت استحکام و قدرت بسیار بالای پیوندهای دی سولفیدی، تنها راه تغییر ساختار مو به کارگیری روش های شیمیایی همانند صاف کردن، بااستفاده از عوامل شیمیایی است. هر زنجیر کراتینی به وسیله پیوندهای شیمیایی دیگری به هم متصل اند که به آن ها باندهای هیدروژنی گفته می شود. در زنجیر کراتینی مو، تعداد باندهای هیدروژنی به مراتب بیشتر از باندهای دی سولفیدی است. در زمان خیس شدن مو این باندها به دفعات شکسته شده و موقع خشک شدن دوباره شکل می گیرند. این همان اساس مرتب کردن و حالت دادن به مو است. استفاده نادرست از ابزار های حالت دهی مو، حرارت زیاد و مصرف بیش از حد مواد شیمیایی باعث آسیب به لایه کوتیکول مو می شود و یکپارچگی موها را تضعیف می کند.
ریزش مو :
ریزش مو (Hair loss) به حالتی می گویند که به صورت غیرطبیعی و بیشتر از حد نرمال موها بریزد و موی جایگزین آن رشد نکند. در حقیقت تعادل بین ریختن موی سر و رویش مجدد به هم خورده و از تعداد موهای موجود روی سر به تدریج کاسته می شود، ریزش بیش از اندازه مو مشکلی شایع است که می تواند هم مردان و هم زنان را در هر سنی تحت تاثیر قرار دهد.
این عارضه زمانی رخ می دهد که پوست سر و فولیکول های مو از برخی تغییرات رنج می برند. این شرایط می تواند در نتیجه یک بیماری یا تغییراتی مشخص در محیط شکل گرفته باشد. در نتیجه حالت بی مویی یا طاسی بعد از مدتی بروز می کند.
بیشترین نوع طاسی معمولا ریزش موی آندروژنیک آلوپسی است. این نوع ریزش مو در ابتدا از پیشانی و شقیقه ها شروع شده و سرانجام در قسمت پس سر به هم رسیده و تمامی نواحی جلوی سر تا پشت سر طاس می شود. در مردان و زنانی که زمینه ژنتیکی در خانواده آنها وجود دارد این حالت از اواخر دوران بلوغ شروع شده و شقیقه ها و پیشانی شروع به خالی شدن می کند.
این ریزش نهایتا تا سن 45 سالگی ادامه پیدا می کند. این نوع ریزش آندروژنیک و ژنتیکی در زنان نیز دیده می شود، ولی فرق آن با مردان این است که در زنان ریزش موها به طور یکسان و پراکنده کم پشت می شود. تارهای مو در آنان بسیار نازک و شکننده تر از حالت عادی می شود. ژن ریزش موی مردانه و زنانه می تواند از یکی از والدین به فرزند منتقل شود. از خصوصیات ریزش موی آندروژنیک، پایدار و ثابت بودن موهای پشت سر است.
زندگی یک فولیکول مو
سرعت رشد موهای شما می تواند تحت تاثیر سن، نوع مو و سلامت کلی شما باشد.فولیکول های مو نه تنها مسئول رشد موهای شما هستند، بلکه بر ظاهر موهای شما نیز تأثیر می گذارند. فولیکول‌های دایره‌ای شکل موهای صاف تولید می‌کنند در حالی که فولیکول‌های بیضی، موهای فرفری‌تری تولید می‌کنند.
فولیکول های مو نیز در تعیین رنگ موهای شما نقش دارند. مانند پوست، موهای شما رنگدانه خود را از حضور ملانین دریافت می کنند. دو نوع ملانین وجود دارد eumelanin و pheomelanin.
ژن‌های شما تعیین می‌کنند که آیا یوملانین دارید یا فئوملانین، و همچنین مقدار هر رنگدانه‌ای که دارید. فراوانی اوملانین موها را سیاه میکند، مقدار متوسطی از اوملانین موها را قهوه‌ای میکند و اوملانین بسیار کم موها را بلوند میکند. از طرف دیگر فئوملانین باعث قرمز شدن موها می شود.این ملانین در سلول های فولیکول مو ذخیره می شود و سپس رنگ مو را تعیین می کند. فولیکول های شما می توانند با افزایش سن ،توانایی خود را برای تولید ملانین از دست بدهند که منجر به رشد موهای خاکستری یا سفید می شود.
اگر مو از فولیکول مو بیرون کشیده شود، می تواند دوباره رشد کند. این امکان وجود دارد که یک فولیکول آسیب دیده تولید مو را متوقف کند. برخی از شرایط، مانند آلوپسی، می تواند باعث شود که فولیکول ها تولید مو را به طور کامل متوقف کنند.
مشکلات مربوط به فولیکول های مو
تعدادی از بیماری های مو به دلیل مشکلات فولیکول های مو ایجاد می شوند. اگر فکر می کنید یک بیماری مو دارید، یا اگر علائم غیر قابل توضیحی مانند ریزش مو دارید، بهتر است با یک متخصص پوست مشورت کنید.
- آلوپسی آندروژنتیک :
آلوپسی آندروژنتیک، که به عنوان طاسی با الگوی مردانه شناخته می شود، زمانی که در مردان ظاهر می شود، وضعیتی است که بر چرخه رشد فولیکول های مو در پوست سر تأثیر می گذارد. چرخه مو کند می شود و ضعیف می شود و در نهایت به طور کلی متوقف می شود. این موضوع باعث می شود که فولیکول ها موهای جدیدی تولید نکنند.
- آلوپسی آره آتا :
آلوپسی آره آتا یک بیماری خود ایمنی است. سیستم ایمنی فولیکول های مو را با سلول های خارجی اشتباه گرفته و به آنها حمله می کند. اغلب باعث ریزش مو به صورت توده ای می شود. این موضوع می تواند منجر به آلوپسی یونیورسالیس شود که به معنای ریزش کامل مو در سراسر بدن است. هنوز هیچ درمان شناخته شده ای برای آلوپسی آره آتا وجود ندارد، اما درمان های موضعی می تواند ریزش مو را کاهش دهد.
- فولیکولیت :
فولیکولیت التهاب فولیکول های مو است. این بیماری می تواند در هر جایی که مو رشد می کند رخ دهد، از جمله:
- پوست سر
- پاها
- زیر بغل
- صورت
- بازوها
فولیکولیت اغلب شبیه برآمدگی های کوچک روی پوست شما است. برجستگی ها ممکن است قرمز، سفید یا زرد باشند و می توانند حاوی چرک باشند. اغلب، فولیکولیت خارش دار و دردناک است.
- تلوژن افلوویوم :
تلوژن افلوویوم نوعی ریزش مو موقت اما رایج است. یک رویداد استرس زا باعث می شود که فولیکول های مو پیش از موعد وارد فاز تلوژن شوند. این باعث نازک شدن و ریزش مو می شود.مو اغلب به صورت تکه‌هایی روی پوست سر می‌ریزد، اما در موارد شدید، می‌تواند در سایر نقاط بدن از جمله روی پاها، ابروها نیز بریزد.
تلوژن افلوویوم معمولاً موقتی است و نیازی به درمان ندارد. با این حال، اگر فکر می کنید که تلوژن افلوویوم دارید، بهتر است با یک متخصص پوست صحبت کنید.