مقاومت به انسولین
مدت زمان مطالعه : 6 دقیقه
انسولین چیست ؟
انسولین یک پیام‌رسان شیمیایی است که به سلول‌ها اجازه می‌دهد گلوکز (قند خون) را جذب کنند. پانکراس اندامی در پشت معده است که منبع اصلی انسولین در بدن است. خوشه های سلول‌های لوزالمعده که جزایر لانگرهانس نامیده می‌شوند هورمون‌هایی تولید می‌کنند که مقدار این تولید را بر اساس سطح گلوکز خون در بدن تعیین می‌کنند. بنابراین، هرچه سطح گلوکز بیشتر باشد، انسولین بیشتری برای ایجاد تعادل سطح قند در خون تولید می‌شود.
انسولین همچنین به منظور ایجاد انرژی به تجزیه چربی‌ها و پروتئین‌ها کمک می‌کند . اگر سطح انسولین خیلی کم یا زیاد باشد، قند خون بیش‌ازحد یا کمتر از حد طبیعی ایجاد می‌شود که این مسئله می‌تواند علائمی را ایجاد کند. در صورت ادامه این وضعیت، مشکلاتی جدی برای سلامتی اتفاق می‌افتد.
همانطور که چاقی و دیابت در کشورهای توسعه یافته به ابعاد همه گیر می رسد، نقش مقاومت به هورمون انسولین و پیامدهای آن در حال برجسته شدن است. درک نقش انسولین در فرآیندهای فیزیولوژیکی گسترده و تأثیرات بر سنتز و ترشح آن، در کنار اعمال آن از سطح مولکولی تا کل بدن، پیامدهای قابل توجهی برای بسیاری از بیماری‌های مزمن دارد که امروزه در جمعیت‌های غربی دیده می‌شود.
مقاومت به انسولین چیست؟
اصطلاح «مقاومت به انسولین» معمولاً به مقاومت در برابر تأثیرات انسولین بر جذب، متابولیسم یا ذخیره گلوکز اشاره دارد. مقاومت به هورمون انسولین زمانی تعریف می‌شود که سطح انسولین طبیعی یا افزایش یافته، پاسخ بیولوژیکی ضعیف‌تری ایجاد کند. و سلول‌های ماهیچه‌ها، چربی و کبد آنطور که باید به انسولین، پاسخ ندهند .
در شرایط عادی، انسولین طبق مراحل زیر عمل می کند:
1- بدن غذایی که می خورید را به گلوکز (قند) تجزیه می کند که منبع اصلی انرژی بدن است.
2- گلوکز وارد جریان خون می شود که به پانکراس سیگنال می دهد تا انسولین آزاد کند.
3- انسولین به گلوکز در خون کمک می کند تا وارد سلول های ماهیچه ای، چربی و کبد شود تا آنها بتوانند از آن برای انرژی استفاده کنند یا برای استفاده بعدی آن را ذخیره کنند.
4- هنگامی که گلوکز وارد سلول‌های بدن می‌شود و سطح آن در جریان خون کاهش می‌یابد، به پانکراس سیگنال می‌دهد که تولید انسولین را متوقف کند.
5- به دلایلی سلول‌های ماهیچه‌ای، چربی و کبد ممکن است به انسولین پاسخ نامناسبی بدهند، به این معنی که نمی‌توانند گلوکز را به طور موثر از خون جذب کنند یا آن را ذخیره کنند.
این وضعیت مقاومت به انسولین است. در نتیجه، لوزالمعده انسولین بیشتری تولید می‌کند تا بر افزایش سطح گلوکز خون غلبه کند. به این حالت هیپرانسولینمی می گویند. تا زمانی که لوزالمعده بتواند برای غلبه بر پاسخ ضعیف سلول ها به انسولین، انسولین کافی تولید کند، سطح قند خون در محدوده سالم باقی می ماند.
مقاومت به انسولین به شکلی باورنکردنی سلامتی افراد بسیاری را به خطر انداخته است. در حقیقت بررسی‌های سال ۲۰۰۲، نشان داده است که ۳۲,۲ درصد از جمعیت آمریکا به مشکل مقاومت به انسولین مبتلا هستند. این عدد در زنان بزرگسال چاق، و در برخی از بیماران به ترتیب ۷۰ و ۸۰ درصد می‌شود. حدود یک سوم کودکان و نوجوانان چاق هم ممکن است گرفتار مقاومت به انسولین باشند.
مقاومت به انسولین چه کسانی را تحت تأثیر قرار می دهد؟
مقاومت به هورمون انسولین می‌تواند بر هر کسی (حتی افرادی که دیابت ندارند) تأثیر بگذارد، همچنین می‌تواند موقتی (مثلاً استفاده از داروهای استروئیدی برای مدت کوتاهی باعث مقاومت به انسولین می‌شود) یا مزمن باشد.
دو عامل اصلی که به نظر می رسد در مقاومت به انسولین نقش دارند، چربی اضافی بدن، به ویژه در اطراف شکم، و کمبود فعالیت بدنی هستند. افراد مبتلا به پیش دیابت و دیابت نوع ۲ معمولاً سطحی از مقاومت به انسولین دارند. افراد مبتلا به دیابت نوع ۱ نیز می توانند مقاومت به انسولین را تجربه کنند. همچنین مقاومت به انسولین یک جنبه اساسی از علت دیابت نوع 2 است.
مقاومت به انسولین همچنین با مجموعه گسترده ای از پیامدهای پاتوفیزیولوژیک دیگر از جمله فشار خون بالا، چربی خون بالا، آترواسکلروز (به عنوان مثال، سندرم متابولیک یا سندرم X) و بیماری تخمدان پلی کیستیک مرتبط است. همچنین دلایلی برای بررسی این احتمال وجود دارد که مقاومت به انسولین و هایپرانسولینمی علاوه بر اینکه ناشی از چاقی است، می تواند در ایجاد چاقی نقش داشته باشد.
علائم مقاومت به انسولین :
در ابتدا مقاومت به انسولین علامتی ندارد. علائم فقط زمانی ظاهر می‌شوند که منجر به عوارض ثانویه مانند افزایش سطح قند خون می‌شود. هنگامی که این اتفاق می‌افتد، علائم ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- بی حالی (خستگی)
- گرسنگی
- مشکل در تمرکز
- تیرگی پوست گردن ، آرنج ، زانو ، دست ، زیر بغل
علائم دیگری که اغلب در افراد مبتلا به مقاومت به انسولین ظاهر می‌شود عبارتند از:
- افزایش وزن در وسط (چربی شکم)
- فشار خون بالا
- سطح کلسترول بالا
اگر مقاومت انسولین به پیش دیابت یا دیابت نوع ۲ تبدیل شود، علائم شامل افزایش سطح گلوکز خون و بیشتر علائم کلاسیک دیابت نوع ۲ خواهد بود.
چه چیزی باعث مقاومت بدن به انسولین می‌شود:
دانشمندان در حال درک بهتر نحوه توسعه مقاومت بدن به هورمون انسولین هستند. برای شروع، چندین ژن شناسایی شده است که احتمال ابتلای فرد به این بیماری را کم و بیش می‌کند. همچنین مشخص است که افراد مسن بیشتر مستعد مقاومت به هورمون انسولین هستند. سبک زندگی نیز می‌تواند نقش مهمی در افزایش یا کاهش آن داشته باشد.
کم تحرکی، اضافه وزن یا چاقی خطر مقاومت انسولین را افزایش می‌دهد. چرا؟ مشخص نیست، اما برخی از محققان نظریه می‌دهند که بافت چربی اضافی ممکن است باعث التهاب، استرس فیزیولوژیکی یا سایر تغییرات در سلول‌ها شود که به مقاومت بدن به انسولین کمک می‌کند. حتی ممکن است برخی عوامل کشف نشده توسط بافت چربی تولید شود، شاید یک هورمون، که به بدن سیگنال می‌دهد که به انسولین مقاوم شود.
پزشکان معمولا مقاومت به هورمون انسولین را به عنوان بخشی از مراقبت‌های استاندارد دیابت آزمایش نمی‌کنند. با این حال، در تحقیقات بالینی، دانشمندان ممکن است به طور خاص به اندازه‌گیری مقاومت در برابر انسولین (اغلب برای مطالعه درمان‌های احتمالی مقاومت بودن بدن به انسولین یا دیابت نوع ۲) بپردازند. آنها معمولا مقدار زیادی انسولین را به یک فرد تزریق می‌کنند و در عین حال گلوکز را به خون می‌رسانند تا سطح آن خیلی پایین نیاید. هرچه میزان گلوکز برای حفظ سطح طبیعی قند خون کمتر باشد، مقاومت به هورمون انسولین بیشتر است.
ارتباط مقاومت به انسولین با سندرم متابولیک چیست ؟
مقاومت به انسولین بخشی از سندرم متابولیک را تشکیل می دهد. مبتلایان به سندرم متابولیک حداقل ۳ مورد از ویژگی های زیر را دارا هستند:
- افزایش اندازه دور کمر (چاقی شکمی)
- افزایش تری گلیسیرید خون
- کاهش HDL
- افزایش فشارخون
- افزایش قند خون
مبتلایان به سندرم متابولیک در معرض ابتلا به دیابت، بیماری قلبی و سکته مغزی قرار دارند.