سرطان تخمدان به گروهی از بیماری‌ها گفته می‌شود که منشا آن تخمدان‌ها و نواحی مرتبط با لوله‌های فالوپ و صفاق است. زنان در بدن خود دو تخمدان دارند که در لگن و در دو طرف رحم قرار دارد. تخمدان‌ها هورمون‌های زنانه می‌سازند و برای تولیدمثل تخمک تولید می‌کنند. تخمدان‌ها از طریق دو لوله فالوپ تخمک‌ها را به رحم منتقل می‌کنند. در صورتی که سرطان تخمدان در مراحل اولیه بیماری تشخیص داده شود، بهترین نتیجه از طریق درمان حاصل می‌شود. سرطان‌تخمدان نیز همانند سایر بیماری‌ها علائم و نشانه‌هایی دارد. برای بررسی علائم و وضعیت سلامت خود به پزشک مراجعه کنید. برخی جهش‌های ژنی میتوانند خطر ابتلا به سرطان تخمدان را افزایش دهند. این نوع سرطان انواع مختلفی مثل آدنوکارسینوما و آدنوکارسینوم سروزی دارد.
ما را در اینستاگرام دنبال کنید!
علائم و نشانه های سرطان تخمدان
معمولا علائم کاملا واضحی از سرطان تخمدان وجود ندارد، اما ممکن است برخی از علائم زیر را تجربه کنید:
- نفخ شکم
- مشکل در غذا خوردن و احساس سیری سریع هنگام غذا خوردن
- تکرر ادرار
- درد در شکم و لگن یا پشت
- اسهال یا یبوست
- بی نظمی در قاعدگی
- خستگی
- سوءهاضمه
- درد هنگام نزدیکی
- افزایش وزن یا کاهش وزن غیرطبیعی
نکته مهم: توجه داشته باشید تمام علائم بالا ممکن است به علت‌های دیگری ایجاد شده باشد؛ لذا از تطبیق دادن هر یک از علائم با وضعیت خود بپرهیزید و برای بررسی مشکلتان حتما به پزشک خود مراجعه کنید.
بیشتر بخوانید : ارتباط بین ویروس HPV و سرطان دهانه رحم
انواع سرطان تخمدان
نوع سلولی که سرطان در آن شروع می‌شود، نوع سرطان تخمدان را تعیین می‌کند و به پزشک کمک می‌کند تا تشخیص دهد کدام درمان برای شما بهترین است. انواع سرطان تخمدان شامل موارد زیر است.
- سرطان اپیتلیال تخمدان: رایج‌ترین نوع سرطان تخمدان، سرطان اپیتلیال است. سرطان اپیتلیال خود شامل چندین زیر گروه است. کارسینوم موسینوس و سرطان سروز زیر گروه‌های سرطان اپیتلیال هستند.
- تومورهای استرومایی: این نوع از تومورها بسیار نادر هستند. تومورهای استرومایی نسبت به سایر سرطان‌های تخمدان سریع‌تر و در مراحل اولیه تشخیص داده می‌شوند.
- تومورهای سلول زایا: این نوع از سرطان‌های نادر تخمدان در سنین پایین‌تر رخ می‌هد.
مراحل سرطان تخمدان
سرطان تخمدان چهار مرحله دارد. در این سیستم مرحله‌بندی سرطان، کمترین شدت، کمترین عدد است. هر چه این بیماری جدی‌تر باشد، تعداد آن بیشتر است.
- مرحله I: این مرحله به سه مرحله فرعی Stage IC ،Stage IB ، Stage IA تقسیم می‌شود. در مرحله فرعی اول یا همان IA، سرطان در یک لوله فالوپ و یا یک تخمدان است. در مرحله IB سرطان در هر دو تخمدان یا لوله‌های فالوپ است. در مرحله IC سرطان در هر دو تخمدان یا لوله‌های فالوپ است و در خارج از تخمدان (در قسمت بیرونی خود اندام یا در فضای اطراف تخمدان به نام حفره صفاقی) یافت می‌شود.
- مرحله II: مرحله دوم نیز به چند مرحله اضافی تقسیم می‌شود. در مرحله IIA سرطان دیگر تنها در تخمدان نیست؛ بلکه به رحم نیز گسترش یافته است. در مرحله IIB سرطان به سایر ساختارهای مجاور در لگن گسترش یافته است.
- مرحله III: مرحله سوم شامل سه مرحله فرعی است. در مرحله IIIA سرطان فراتر از لگن و به شکم یا درون غدد لنفاوی گسترش یافته است. در مرحله فرعی دوم (IIIB) اندازه تومور 2 سانتی متر است و به خارج از لگن یا درون غدد لنفاوی گسترش یافته است. در مرحله بعد یعنی IIIC سرطان به خارج از ناحیه لگن گسترش یافته و یا ممکن است در غدد لنفاوی باشد. اندازه آن بیش از 2 سانتی متر است. در این مرحله می‌تواند بر اندام‌های دیگر مانند کبد و طحال تاثیر بگذارد.
- مرحله IV: سرطان مرحله IV شدیدترین است. در این مرحله، سرطان به داخل اندام‌هایی مثل کبد و طحال گسترش یافته است. در مرحله IVA در نزدیکی ریه نیز دیده می‌شود و در مرحله IVB سرطان به غدد لنفاوی کشاله ران یا به قفسه سینه گسترش یافته است.
مرحله بندی مهم است زیرا به پزشک کمک می‌کند تا یک برنامه درمانی مناسب برای شما انتخاب کند.
تومورهای تخمدان
حدودا یک درصد از انواع مختلف سرطان‌های تخمدان را تومورهای سلولی استرومایی تشکیل می‌دهند. بیش از نیمی از این نوع تومورها در زنان بالای 50 سال دیده می‌شود. حدود 5 درصد از تومورهای استرومایی در دختران جوان ایجاد می‌شود. شایع‌ترین علامت تومورهای استرومایی، خونریزی غیرطبیعی واژینال است. علت ایجاد این خونریزی‌ها این است که بیشتر این تومورها، هورمون‌های زنانه مثل استروژن تولید می‌کنند. این هورمون‌ها میتوانند سبب ایجاد خونریزی بعد از یائسگی شوند. این تومورها در دختران جوان میتوانند باعث رشد سینه‌ها و قاعدگی قبل از سن بلوغ شوند.
در موارد کمتر محتمل، تومورهای استرومایی ممکن است هورمون‌های مردانه مثل تستوسترون بسازند. اگر هورمون‌های مردانه توسط این تومورها تولید شود، چرخه‌های طبیعی قاعدگی متوقف می‌شوند. همچنین هورمون‌های مردانه میتوانند سبب رشد موهای صورت و بدن شوند. در صورتی که تومورهای استرومایی خونریزی کند، باعث ایجاد درد ناگهانی و شدید در شکم می‌شوند. تومورهای سرطانی استرومایی در بیشتر موارد در مراحل اولیه تشخیص داده می‌شوند و بیش از 75 درصد بیماران به مدت طولانی زنده می‌مانند.
علت‌های ایجاد سرطان تخمدان
برخی از عوامل وجود دارند که احتمال ابتلا به سرطان تخمدان را افزایش می‌دهند. تعدادی از آنها در ادامه ذکر شده‌اند.
- سن (زنان بالای 50 سال در معرض خطر بیشتری هستند.)
- داشتن سابقه خانوادگی ابتلا به سرطان تخمدان، سینه و روده
- تغییرات در ژن‌های BRCA1 و BRCA2
- از نژاد یهودی اشکنازی بودن
- شروع زودرس قاعدگی (در دختران زیر 12 سال)
- دیر یائسه شدن
- زنانی که تاکنون بچه‌دار نشده‌اند و یا بعد از 35 سالگی صاحب اولین فرزند خود شده‌اند.
- استفاده از استروژن به تنهایی برای درمان باروری
برخی عوامل مانند استفاده از قرص‌های ضدبارداری خوراکی، بستن یا برداشتن لوله‌های فالوپ، بچه دار شدن قبل از 35 سالگی و شیردهی خطر ابتلا به سرطان تخمدان را کاهش می‌دهند.
بیشتر بخوانید : همه چیز درباره سرطان رحم و راه‌های درمان
راه‌های تشخیص سرطان تخمدان
در صورتی که پزشک احتمال بدهد علائم شما ممکن است مشکوک به سرطان رحم باشد، معمولا چندین آزمایش را برای بررسی پیشنهاد می‌کند. در ادامه تعدادی از روش‌های تشخیص سرطان رحم را بررسی می‌کنیم.
- معاینه جسمی: ممکن است پزشک شما برای بررسی وجود هرگونه توده یا غده در بدن، شکم و واژن را معاینه کند.
- آزمایش خون: گاهی برای بررسی نوع تومور و شناسایی مارکر رایج سرطان تخمدان آزمایش خون گرفته می‌شود.
- سونوگرافی لگن: در این سونوگرافی از پژواک امواج صوتی برای دریافت تصویری از تخمدان‌ها و رحم استفاده می‌شود.
- سی تی اسکن: در این روش از اشعه ایکس برای تصویربرداری از بافت‌ها و اندام‌های بدن استفاده می‌شود. همچنین در این روش می‌توان وجود سرطان و میزان گسترش آن در بدن را بررسی کرد.
- اسکن PET: اسکن PET یا توموگرافی گسیل پوزیترون، بافت‌های غیرطبیعی در بدن برجسته می‌کند و به این صورت می‌توان سرطان را در بدن شناسایی کرد.
- کولونوسکپی: کولونوسکپی یک روش برای معاینه روده است تا پزشک مطمئن شود علائم شما مرتبط با مشکل روده نیست.
تمامی روش‌های بالا میتوانند وجود هرگونه ناهنجاری و بافت غیرطبیعی را تشخیص دهند اما تنها روش قطعی برای تایید تشخیص سرطان، بیوپسی است.
بیشتر بخوانید : 10 بیماری تناسلی که زنان دچار می‌شوند!!
درمان سرطان تخمدان
سرطان تخمدان مانند برخی دیگر از انواع سرطان‌ها معمولا زمانی بروز می‌کند که در بدن گسترش یافته باشد. از سی تی اسکن و آزمایش خون برای اندازه‌گیری میزان گسترش سرطان تخمدان در بدن استفاده می‌شود.
انواع درمان سرطان تخمدان
نوع درمان انتخابی برای سرطان تخمدان به وسعت و گسترش آن بستگی دارد. برخی درمان‌های رایج سرطان تخمدان شامل موارد زیر است.
عمل جراحی
معمولا برای درمان سرطان جراحی شامل برداشتن عضو و بافت‌های سرطانی اشت. جراح ممکن است بسته به درمان مورد نیاز شما از جراحی لاپاروسکوپی و یا لاپاراتومی استفاده کند.
شیمی درمانی
ممکن است پزشک شما قبل یا بعد جراحی شیمی درمانی را توصیه کند. در شیمی درمانی از داروهایی استفاده می‌شود که برای هدف قراردادن و از بین بردن سلول‌های سرطانی طراحی شده‌اند. شیمی درمانی ممکن است به شکل قرص خوراکی یا تزریقی انجام شود.
درمان هدفمند
در این نوع از روش‌های درمان سرطان، از داروهایی برای شناسایی و حمله به سلول‌های سرطانی استفاده می‌شود. درمان هدفمند در واقع رشد و تقسیم سلول‌های سرطانی را تغییر می‌دهد.
هورمون درمانی
برخی از انواع سرطان تخمدان وجود دارند که از هورمون‌های بدن برای رشد و تغذیه استفاده می‌کنند. در این روش هورمون‌ها مسدود می‌شوند و رشد سرطان کند یا متوقف می‌شود.
پرتو درمانی
معمولا برای درمان سرطان تخمدان به ندرت از پرتودرمانی استفاده می‌شود.
پیشگیری از سرطان تخمدان
امروزه هیچ راهی برای پیشگیری کامل از ابتلا به سرطان‌تخمدان کشف نشده است. بررسی سابقه بیولوژیکی خانوادگی می‌تواند شما را از وجود هرگونه خطر ابتلا به سرطان تخمدان آگاه کند. اگر یک جهش ژنتیکی مثل جهش BRCA در ژن‌های شما رخ داده باشد، ممکن است پزشک شما برای پیشگیری از سرطانی شدن تخمدان‌ها جراحی و برداشتن آنها را توصیه کند.