پیش دیابت چیست؟«مدت مطالعه مقاله: 10 دقیقه»
این بیماری یک وضعیت سلامتی جدی است که در آن سطح قند خون بالاتر از حد طبیعی است، اما هنوز به اندازه کافی بالا نیست که به عنوان دیابت نوع 2 تشخیص داده شود. بر اساس نتایج بزرگترین مطالعه ملی شیوع دیابت و پیش دیابت و عوامل خطر آن، ۲۵ درصد بزرگسالان ایرانی در مرحله پیش دیابت و ۱۵ درصد مبتلا به دیابت هستند.
جالب است بدانید بیش از 80 درصد از افراد مبتلا به پیش دیابت نمی دانند که به آن مبتلا هستند. این بیماری شما را در معرض افزایش خطر ابتلا به دیابت نوع 2، بیماری قلبی و سکته قرار می دهد.
چه چیزی باعث پیش دیابت می شود؟
انسولین هورمونی است که توسط لوزالمعده شما ساخته می‌شود و مانند کلیدی عمل میکند تا قند خون را برای استفاده به عنوان انرژی وارد سلول‌ها کند. اگر پیش دیابت دارید، سلول های بدن شما به طور معمول به انسولین پاسخ نمی دهند. پانکراس شما انسولین بیشتری تولید می کند تا سلول ها را وادار به واکنش کند. در نهایت لوزالمعده شما نمی تواند خود را حفظ کند، و قند خون شما افزایش می یابد و زمینه را برای پیش دیابت و دیابت نوع 2 فراهم می کند.
علائم و نشانه ها…
شما می توانید سال ها مبتلا باشید اما علائم واضحی نداشته باشید، بنابراین اغلب تا زمانی که مشکلات جدی سلامتی مانند دیابت نوع 2 ظاهر نشود، تشخیص داده نمی شود.
یکی از نشانه های احتمالی این بیماری تیره شدن پوست در قسمت های خاصی از بدن است. نواحی آسیب دیده می تواند شامل گردن، زیر بغل و کشاله ران باشد. علائم و نشانه های کلاسیک که نشان می دهد شما از پیش دیابت به دیابت نوع 2 رفته اید عبارتند از:
- افزایش تشنگی
- تکرر ادرار
- افزایش گرسنگی
- خستگی
- تاری دید
- بی حسی یا گزگز در پاها یا دست ها
- عفونت های مکرر
- زخم هایی که دیر التیام می یابند
- کاهش وزن ناخواسته
علل پیش دیابت چیست؟
علت دقیق این بیماری ناشناخته است. اما به نظر می رسد سابقه خانوادگی و ژنتیک نقش مهمی را ایفا می کنند. آنچه واضح است این است که افراد مبتلا، دیگر قند (گلوکز) را به درستی پردازش نمی کنند.
بیشتر گلوکز در بدن شما از غذایی که می خورید به دست می آید. وقتی غذا هضم می شود، قند وارد جریان خون شما می شود. انسولین اجازه می دهد تا قند وارد سلول های شما شود و میزان قند خون را کاهش می دهد.
انسولین توسط غده ای که در پشت معده قرار دارد به نام پانکراس تولید می شود. پانکراس شما هنگام غذا خوردن انسولین را به خون شما می فرستد. هنگامی که سطح قند خون شما شروع به کاهش می کند، لوزالمعده ترشح انسولین در خون را کند می کند.
هنگامی که شما مبتلا هستید، این روند به خوبی کار نمی کند. در نتیجه، به جای سوخت رسانی به سلول های شما، قند در جریان خون انباشته می شود. این موارد می تواند اتفاق بیفتد زیرا:
- پانکراس شما ممکن است انسولین کافی تولید نکند.
- سلول‌های شما در برابر انسولین مقاوم می‌شوند و اجازه نمی‌دهند مقدار زیادی قند مصرف شود.
عوامل خطر
همان عواملی که احتمال ابتلا به دیابت نوع 2 را افزایش می دهد، خطر ابتلا به پیش دیابت را نیز افزایش می دهد. این عوامل عبارتند از:
وزن:
اضافه وزن یک عامل خطر اولیه برای این بیماری است. هرچه بافت چربی بیشتری داشته باشید به خصوص در داخل و بین ماهیچه و پوست اطراف شکم سلول های شما در برابر انسولین مقاوم تر می شوند.
دور کمر:
اندازه بزرگ کمر می تواند نشان دهنده مقاومت به انسولین باشد. خطر مقاومت به انسولین برای مردان با دور کمر بزرگتر از 101 سانتی متر و برای زنان با کمر بزرگتر از 88 سانتی متر افزایش می یابد.
رژیم غذایی:
خوردن گوشت قرمز و گوشت های فرآوری شده و نوشیدنی های شیرین شده با شکر با افزایش خطر ابتلا به این بیماری مرتبط است.
عدم تحرک:
هرچه تحرک کمتری داشته باشید، خطر ابتلا در شما بیشتر است.
سن:
گرچه دیابت می تواند در هر سنی ایجاد شود، خطر ابتلا به پیش دیابت بعد از 35 سالگی افزایش می یابد.
سابقه خانوادگی:
اگر والدین یا خواهر و برادری مبتلا به دیابت نوع 2 داشته باشید، خطر ابتلا به پیش دیابت در شما افزایش می یابد.
دیابت بارداری:
اگر در دوران بارداری به دیابت مبتلا بودید (دیابت بارداری)، و همچنین به دنیا آوردن توزادی با بیش از 4 کیلوگرم باعث می شود شما و فرزندتان در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به پیش دیابت باشید.
سندرم تخمدان پلی کیستیک:
زنان مبتلا به این عارضه رایج که با دوره های قاعدگی نامنظم، رشد موهای زائد و چاقی مشخص می شود ، بیشتر در معرض خطر پیش دیابت هستند.
خواب:
افراد مبتلا به آپنه انسدادی خواب، وضعیتی که خواب را به طور مکرر مختل می کند ، در معرض خطر افزایش مقاومت به انسولین هستند. افرادی که اضافه وزن دارند یا چاق هستند، بیشتر در معرض خطر ابتلا به آپنه انسدادی خواب هستند.
مصرف سیگار:
سیگار کشیدن ممکن است مقاومت به انسولین را افزایش دهد و خطر ابتلا به دیابت نوع 2 را در افراد مبتلا به پیش دیابت افزایش دهد. سیگار کشیدن همچنین خطر ابتلا به عوارض دیابت را افزایش می دهد.
سایر شرایط مرتبط با افزایش خطر ابتلا به این بیماری عبارتند از:
- فشار خون بالا
- سطوح پایین کلسترول لیپوپروتئین با چگالی بالا (HDL)، (کلسترول خوب)
- سطوح بالای تری گلیسیرید ، ( نوعی چربی در خون شما)
احتمال خطر سندرم متابولیک:
هنگامی که شرایط خاصی با چاقی رخ می دهد، که با مقاومت به انسولین همراه است و می تواند خطر ابتلا به دیابت و بیماری قلبی و سکته را افزایش دهد. ترکیبی از سه یا چند مورد از این شرایط اغلب سندرم متابولیک نامیده می شود:
- فشار خون بالا
- سطوح پایین HDL
- تری گلیسیرید بالا
- سطح قند خون بالا
- سایز دور کمر بزرگ
یکی از علائم سندرم متابولیک افزایش سطح قند (گلوکز) در خون است. این مورد همچنین می تواند نشانه ای از پیش دیابت باشد. احتمال ابتلا به بیماری قلبی و سکته افزایش می یابد. اما می توانید با ایجاد برخی تغییرات اساسی در شیوه زندگی به کنترل و احتمالاً معکوس کردن روند بیماری کمک کنید.
از کجا بفهمیم پیش دیابت داریم؟
این بیماری با آزمایش خون تشخیص داده می‌شود؛ آزمایش لازم است تکرار شود تا تشخیص قطعی شود. دستگاه‌های تست قند خون خانگی( گلوکومتر) برای تشخیص نهایی کاربردی ندارند.
پزشک برای تشخیص ممکن است هر یک از آزمایشات زیر ر ا درخواست کند:
هموگلبین A1C:
آزمایش هموگلبین ای وان سی یا به اختصار A1C میانگینی از قند خون 2 تا 3 ماه اخیر را می‌دهد؛ این آزمایش نیازی به ناشتایی ندارد و در هر زمانی قابل انجام است.
درصورتی که عدد A1C بین 5.7 تا 6.4 باشد، گویای پیش دیابت است. هرچه میزان A1C بالاتر باشد، احتمال ابتلای شما به دیابت نوع 2 بیشتر است.
FBS یا قند خون ناشتا:
برای انجام این آزمایش لازم است حداقل 8 ساعت ناشتا باشید. درصورتی که عدد FBS بین 100 تا 125 باشد، علامتی از پیش دیابت یا پره دیابت است.
تست تحمل گلوکز خوراکی یا OGTT:
در این آزمایش پزشک دوبار قند خون شما را اندازه گیری میکند؛ یک بار در بدو مراجعه و سپس دو ساعت بعد، پس از مصرف یک نوشیدنی شیرین، درصورتی که سطح قند خون بین 140 تا 199 باشد، شما مبتلا به پیش دیابت هستید.
تشخیص و درمان:
تشخیص زودهنگام را می توان از طریق آزمایش نسبتاً ارزان گلوکز خون انجام داد.درمان،شامل رژیم غذایی و فعالیت بدنی همراه با کاهش گلوکز خون و سطوح دیگر عوامل خطر شناخته شده ای است که به رگ های خونی آسیب می رساند. قطع مصرف دخانیات نیز برای جلوگیری از عوارض مهم است.مداخلاتی که هم صرفه جویی در هزینه و هم در کشورهای با درآمد کم و متوسط امکان پذیر است عبارتند از:
کنترل قند خون،افراد مبتلا به دیابت نوع ۱ به انسولین نیاز دارند، افراد مبتلا به دیابت نوع ۲ می توانند با داروهای خوراکی درمان شوند، اما ممکن است به انسولین نیز نیاز داشته باشند.
گلوکوبر300 و کاهش قند و چربی
گلوکوبر دارویی گیاهی است که برای درمان سندروم متابولیک و از عصاره گیاه زرشک تولید شده است که به کاهش قندخون و هایپرلیپدمی در افراد پیش دیابتی نیز اثر گذار می باشد .اگر به دنبال یک داروی سندروم متابولیک گیاهی هستید ، کپسول گلوکوبر می تواند بهترین انتخاب برای شما باشد .
عوارض
این بیماری با آسیب طولانی مدت از جمله به قلب، رگ های خونی و کلیه ها مرتبط است، حتی اگر به دیابت نوع 2 پیشرفت نکرده باشید. همچنین با حملات قلبی ناشناخته (خاموش) مرتبط است.که می تواند به دیابت نوع 2 تبدیل شود که می تواند منجر به موارد زیر شود:
- فشار خون بالا
- کلسترول بالا
- بیماری قلبی
- سکته
- بیماری کلیوی
- آسیب عصبی
- بیماری کبد چرب
- آسیب چشم، از جمله از دست دادن بینایی
- قطع عضو
چطور از ابتلا جلوگیری کنیم ؟
انتخاب سبک زندگی سالم می تواند به شما کمک کند ازاین بیماری و پیشرفت آن به دیابت نوع 2 جلوگیری کنید ، حتی اگر دیابت در خانواده شما وجود داشته باشد.
موارد زیر به شما کمک میکند که از این بیماری جلوگیری کنید.
- خوردن غذاهای سالم
- فعال شدن
- از دست دادن وزن اضافی
- کنترل فشار خون و کلسترول
- سیگار نکشیدن
با ایجاد تغییرات در سبک زندگی قابل درمان است. علاوه بر پیروی از یک رژیم غذایی سالم و جامع، انجام فعالیت بدنی منظم و مصرف داروهای تجویز شده توسط پزشک می تواند به جلوگیری از پیشرفت آن کمک کند.