بازدید دکتر شمس اردکانی از مرکز بیوتکنولوژی کشاورزی شرق کشور

دبیر ستاد توسعه اقتصاد دانش بنیان گیاهان دارویی و طب سنتی معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری:

«درآمدزایی از بازار تولیدات دارویی در سال 2050 سه برابر درآمد بازار نفت خواهد بود».

جلسه‌ هم اندیشی در راستای شناسایی و بررسی ظرفیت های گیاهان دارویی و فرآورده های طبیعی استان خراسان رضوی روز جمعه 21 مهرماه با حضور دکتر  شمس اردکانی دبیر ستادتوسعه اقتصاد دانش بنیان گیاهان دارویی و طب سنتی معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری و دبیر فرهنگستان کشور، به همت شرکت فضل دارو در ساختمان مرکز بیوتکنولوژی کشاورزی شرق کشور برگزار شد.

در این جلسه  دکتر احمد  امامی  عضو هیات علمی دانشکده داروسازی دانشگاه علوم پزشکی مشهد و عضو هیئت مدیره شرکت دانش بنیان فضل دارو، دکتر کمال قاسمی عضو هیئت علمی سازمان تحقیقات جهاد کشاورزی،مهندس محمود معین زاده رئیس اداره امور ایثارگران جهادکشاورزی خراسان رضوی، مهندس صبوری جانشین و مشاور رئیس سازمان جهاد کشاورزی و مهندس گازران کارشناس و مجری طرح گیاهان دارویی سازمان جهاد کشاورزی به بررسی چالش‌های تولید و عرضه در حوزه گیاهان دارویی استان خراسان رضوی به گفت‌وگو پرداختند.

در ابتدای این جلسه دکتر کامران شورگشتی مدیرعامل شرکت دانش بنیان فضل دارو با ارائه گزارشی از عملکرد شرکت گفت: «فعالیت ما از سال 1397 در زمینه زنجیره ارزش غذایی با تمرکز در پروژه‌های دانشگاهی آغاز شد. وی با اشاره به اینکه صدور تاییدیه معاونت علمی  برای محصولات دانش بنیان از بالا بودن دانش فنی این محصولات حکایت دارد از محصول گلوکوبر به عنوان محصول بهبود دهنده وضعیت بیماران مبتلا به سندرم متابولیک  نام برد و افزود : « در صورت تسهیل شرایط روند بهره‌برداری از گیاهان دارویی استان تسریع خواهد شد بطور مثال بر اساس مصوبه کمیسیون ویژه جهش و رونق تولید مجلس ، سازمان‌ها می‌توانند فضاهای بلااستفاده خود را در اختیار شرکت‌های دانش بنیان متقاضی قرار دهند اما متاسفانه مدت اجاره این فضاها کوتاه است و سرمایه‌گذاران حوزه دارو  بعد از آگاهی از این موضوع از عقد قرارداد حمایتی منصرف می‌شوند.

وی افزود: امیدواریم در پایان این جلسه با توجه به ظرفیت های بومی استان،  اهمیت حمایت از کشاورزان و  کمک به خودکفایی کشور با همکاری بخش های مختلف به نتایج مطلوبی در این زمینه دست یابیم.

در ادامه جانشین و مشاور رئیس سازمان جهاد کشاورزی با اشاره به ظرفیت‎های استان خراسان رضوی در حوزه گیاهان دارویی گفت: « 70 درصد زعفران دنیا در خراسان رضوی تولید می‌شود و سطح زیرکشت گیاهان دارویی نیز افزایش یافته و به 23 هزار و 300 هکتار رسیده که توانسته رتبه نخست را در کشور به خود اختصاص دهد. صبوری تجاری‌سازی محصولات کشاورزی و خام فروشی را از عمده ‌چالش‌های کشاورزان برشمرد و افزود:  علیرغم پتانسیل بالای استان در حوزه ی تولید گیاهان دارویی کشاورزان سودی نمی‌برند و عمده این تولیدات صادر می‌شود.

وی از  احداث پالایشگاه گیاهان دارویی برای استخراج عصاره در شهرستان کاشمر خبرداد و گفت: « گرچه در این مرکز سرمایه‌گذاری زیادی صورت گرفته اما خروجی تحت عنوان محصول نهایی نداریم و همانطور که می‌دانیم دستیابی به ارزش افزوده متاثر از تولید محصول نهایی در کشور است.»

مهندس صبوری به تاثیر گیاهان دارویی دربهبود سلامت جامعه اشاره کرد و از برنامه های سازمان برای افزایش سطح کشت سایر گیاهان دارویی خبر داد.  وی با اشاره به نقش شرکت دانش بنیان فضل دارو در بهبود زنجیره ارزش گیاهان دارویی و تولید دارو موثر گلوکوبر از ضایعات گیاه زرشک، گفت: سازمان جهاد کشاورزی آماده است تا برای استخراج ماده موثره گیاهان دارویی با این شرکت همکاری کند و برای ورود به صنعت و تولیدات تجاری در قالب کشاورزی قراردادی زیرساخت‌ها را آماده خواهد کرد.

د رادامه این نشست دکتر افسانه حیدری مدیر بخش تحقیق و توسعه شرکت فضل دارو ضمن انتقاد از خام فروشی گیاهان دارویی گفت احداث مجموعه هایی مثل پالایشگاه گیاهان دارویی کاشمر در صورتی خروجی مثبت دارد که با شرکت‌های داروسازی همکاری کنند و از دانش فنی آنها بهره ببرند چراکه بهره‌وری از گیاهان دارویی در تولید دارو تنها در صورتی مورد تایید جهان است که با تیم متخصص تبدیل به محصول نهایی شود.

وی با اشاره به چالش های تامین نیرو انسانی در بخش تحقیق و توسعه افزود: برای اعمال هرگونه تغییرات و حتی بهبود محصول نیاز به کارآزمایی بالینی داریم که هزینه‌های آن را هیچکدام از نهاد های حمایت کننده تقبل نمی‌کنند حیدری در ادامه با توجه به نبود آزمایشگاه همکار  غذا و دارو در شرق کشور و تاخیر در دریافت تاییدیه گفت: طبق رایزنی های صورت گرفته و تایید زیرساخت‌های این مجموعه توسط اداره استاندارد،  شرکت در نظر دارد نسبت به ساخت آزمایشگاه همکار در ساختمان بیوتکنولوژی کشاورزی واحد شرق کشور اقدام کند که البته برای تجهیز آزمایشگاه نیازمند حمایت‌های معاونت علمی‌ست.

دکتر کمال قاسمی عضو هیئت علمی سازمان تحقیقات جهاد کشاورزی نیز  زنجیره ارزش گیاهان دارویی را به حلقه‌های جدا از هم تشبیه کرد و گفت متاسفانه ما حتی در خام فروشی هم عملکرد ضعیفی داشتیم و بسیاری از دانشجویان من که روی تکثیر گیاهان دارویی سرمایه‌گذاری کردند با شکست مواجه شدند. وی گفت: بطور مثال  علیرغم  بالا بودن سطح زیرکشت گل محمدی در ایران در جهان جایگاهی نداریم و بلغارستان و ترکیه در این زمینه نام آور هستند که این موضوع متاثر از عدم هماهنگی در زنجیره ارزش گیاهان دارویی‌ست.

مهندس گازران در ادامه این جلسه با استقبال از ورود داروسازان به صنعت گفت: « استان خراسان با 37 درصد سطح کشت گیاهان دارویی رتبه اول کشور را داراست و در صورت قیمت گذاری هیچ مشکلی در تولید نداریم.» وی نسبت به صادرات گیاهان دارویی استان در سطح وسیع ابراز تاسف کرد و گفت در صورتی که مسیر فرآوری دارویی گیاهان هموار باشد می‌توان به ازای یک کیلو ماده خشک گیاه دارویی انتظار افزایش 170 برابری ارزش فزوده  را داشته باشیم.

در ادامه این نشست مهندس معین زاده رئیس اداره امور ایثارگران جهادکشاورزی خراسان رضوی نسبت به حل مشکلات استان در این حوزه ابراز امیدواری کرد  و دکتر احمد امامی نیز ضمن اهمیت حمایت از شرکت‌های دانش بنیان خواستار کاهش سختگیری‌های سازمان غذا و دارو بر مبانی کارآزمایی بالینی  و تخفیف در هزینه های مربوط به سازمان های بازرسی شد.

دکتر شمس اردکانی نیز به عنوان نماینده معاونت علمی در ابتدای صحبت خود نداشتن مدل تجارت را  اصلی‌ترین چالش این حوزه برشمرد و گفت: « باید با الزامات مربوطه وارد تجارت شد  و صفر تا صد برنامه و قابلیت اجرایی آن را در نظر داشت که این امر متاثر از آن است که ما از مسیر علم به تکنیک نرسیدیم و مستقیما از تکنیک استفاده کردیم.»

وی افزود ایده‌ها باید با مشورت انجمن متخصصین داخلی  براساس نوع فرآورده  مورد نیاز، پیش برود و بعد تولید شوند ما در این حوزه ایده‌های نوآورانه را به مرکز تحقیقات معرفی می‌کنیم تا پس از تایید توسط پزشکان حاذق نسخه شود و سپس با حمایت آن‌ها به مرور محصول شناخته می‌شود.

وی در ادامه افزود: « طبیعیست محصولاتی مثل گندم که تجهیزات برداشت و کمباین‌های آن‌ آماده است فروش بهتری دارند تا محصولاتی که تجهیزاتی برای برداشت ندارند. به همین منظور باید برای بهره‌وری از گیاهان دارویی با تنظیم ترتیب کاشت، تجهیزات و دستگاه‌های پیشرفته برداشت تولید کرد که با کاهش قیمت محصول موجب سودآوری برای کشاورز و صنعت باشد.

وی در ادامه با اشاره  به احداث بارانداز گیاهان دارویی با کمک بنیاد بهره‌وری آستان قدس، شهرداری و سازمان جهاد کشاورزی،  مسیرصحیح رسیدن به تولید محصول را ترسیم کرد.

دبیر محترم ستادتوسعه اقتصاد دانش بنیان گیاهان دارویی و طب سنتی معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری در ادامه از آمادگی معاونت علمی را آماده ی همکاری برای ثبت شرکت‌های کنسرسیوم در این زمینه خبر داد و افزود:« معاون صنایع عمومی وزارت صمت نیز از حامیان این برنامه است و برای پیاده سازی آن  باید با توجه به ظرفیت واحد تولید براساس الویت بندی چند محصول شاخص استان را انتخاب و روی آنها تمرکز کرد  و در موارد دیگر واردات را جایگزین تولید کنیم.

دبیر فرهنگستان کشورتولیدات دارویی را جزو قوی‌ترین محصولات دنیا برشمرد و افزود: « بازار گیاهان دارویی در سال 2050 حدود 5000میلیارد دلار درآمدزایی خواهد داشت که تقریبا سه برابر درآمد بازار نفت است. وی در ادامه گفت: « دنیا بر اساس ضریب تکاثر رشد می‌کند  که قدرت افزایش حجم پول را براساس فعالیت بانک‌های تجاری نشان می‌دهد و الزامیست که در حوزه گیاهان دارویی برای دستیابی به فرآورده،  این مسیر را دنبال کنیم.

او در پایان حمایت از شرکت‌های نوپا فعال در حوزه تولید را به‌عنوان وظیفه اصلی دولت برشمرد و گفت با استفاده از ظرفیت سازمان‌های مختلف می‌توان به نتایج مطلوبی رسید.