علت چروک شدن پوست دست یا پا در آب چیست ؟

اگر انگشتان دست یا پا بیشتر از ۱۰ دقیقه با آب در تماس باشند، دچار چین و چروک می شوند. برای این موضوع، علل و فرضیات مختلفی مطرح شده است، برخی آن را نتیجه جذب آب توسط پوست می دانند و برخی نتیجه عمل اعصاب خودمختار، و برخی این پدیده را به تکامل انسان نسبت می دهند.

در اوایل قرن بیستم تصور بر این بود که جذب آب توسط لایه خارجی پوست، باعث متورم شدن، باد کردن و چروک شدن پوست دست می شود. بعد از مدتی، این فرضیه مطرح شد که چروک شدن دست نتیجه انقباض عروق خونی موجود در لایه های بیرونی پوست است. اما در دهه ی ۳۰ قرن بیستم، زمانی که مشخص شد که که چروکیدگی پوست دست در افرادی که دچار آسیب های عصبی شده بودند، رخ نمی دهد، این مطلب که وجود عروق موجب چروکیدگی پوست دست می شود، رد شد. بر اساس این تحقیقات، چروک شدن دست در زمان تماس طولانی با آب، نوعی عمل اتوماتیک است که مانند ضربان قلب، نفس کشیدن، تعریق و …، به طور غیرارادی انجام می شود. در ادامه به بیان علل چروک شدن پوست دست در آب پرداخته می شود:

جذب آب توسط پوست :

همانطور که بیان شد، در رابطه با علت ایجاد این چروکیدگی، نظریات مختلفی مطرح شده است. اولین نظریه این است که وقتی پوست به مدت طولانی با آب در تماس باشد، لایه خارجی پوست یا اپیدرم، که از کراتین تشکیل شده است، رطوبت را جذب می کند و این موضوع باعث متورم شدن این سلول ها و افزایش سطح پوست در قسمت خارجی می شود؛ اما از آنجایی که این لایه کراتینی، به لایه های زیرین متصل است، برای هم اندازه شدن با آن ها باید چروکیده شود. به همین دلیل، ناخن ها هم که از جنس کراتین هستند، در زمان تماس طولانی مدت با آب، نرم تر می شوند.

 انقباض عروق دست:

در نظریه دیگری مطرح می شود که علت این چروکیدگی نفوذ آب به پوست نیست، بلکه انقباض عروق یا باریک شدن رگ های خونی دست، باعث ایجاد آن می شود. در حقیقت، وقتی پوست در تماس با آب قرار دارد، ارسال سیگنال از انتهای سلول های عصبی، باعث انقباض عروق و چروک شدن خارجی ترین لایه پوست می شود. به عبارت دیگر، چروک شدن انگشتان دست در زمان تماس طولانی مدت با آب، نوعی پاسخ غیرارادی است که به وسیله اعصاب خودمختار تنظیم می شود، به همین دلیل، چروک شدن پوست دست، در افرادی که اعصاب خودمختار آسیب دیده دارند، روی نمی دهد.

ژنتیک:

در جدیدترین نظریه، این موضوع مطرح شده است که چروک شدن پوست دست در زمان تماس با آب، نوعی پدیده ژنتیکی است که در DNA ایجاد شده است تا به سازگار شدن پستانداران با محیط مرطوب کمک کند. بر اساس مطالعات صورت گرفته، چروک شدن انگشتان در زمان تماس با آب، به برداشتن اجسام خیس و مرطوب کمک می کند و نوعی موهبت محسوب می شود. در زمان های گذشته که اجداد ما زندگی ابتدایی داشتند، برای تهیه غذا و راه رفتن در شرایط مرطوب و بارانی، به کمک نیاز داشتند، چروک شدن دست و انگشتان پا در آن شرایط، در گرفتن غذا و راه رفتن به آن ها کمک می کرده است.

همانطور که رانندگی با ماشینی که لاستیک آج دار دارد، در شرایط بارندگی ایمن تر است، چروک شدن انگشتان دست و پا هم در شرایط مرطوب به راه رفتن و برداشتن اجسام خیس کمک می کند. محققینی که این فرضیه را مطرح کرده اند، معتقدند که چروک شدن انگشتان دست در تماس با رطوبت، بخشی از تکامل اولیه پستانداران، در زمان تبدیل پنجه به ناخن، محسوب می شود. این محققین پس از بررسی ۲۸ عکس از دست های چروکیده، بیان کردند که انتقال آب به سمت کانال های عمودی در نوک انگشتان، مانع از لیز خوردن وسایل خیس از دست می شود.

در نهایت به نظر می رسد صحیح ترین علت بروز چروکیدگی پوست این است که: چروکیدگی پوست دست در زمان تماس با آب، نوعی پدیده تکاملی است که به انسان کمک می کند در محیط های مرطوب، اشیاء خیس را به راحتی لمس کند و در دست بگیرد.

چرا این چروک شدگی فقط در دست ها و پاها اتفاق میافتد نه در قسمت های دیگر بدن ؟

نظریه های مختلفی در رابطه با اینکه چرا انگشت های دست و پا در آب چروک می شوند ، هست . بسیاری از زیست شناسان براین باورند که لایه بیرونی سفت پوست از سلول های مرده کراتین تشکیل شده اند، کراتین پروتئینی است که در مو، ناخن و لایه درونی پوست وجود دارد، طبق نظریه اخیرا منتشر شده گفته می شود که چروک شدگی تنها در دست و پا اتفاق می افتد و این به خاطر اهمیت گرفتن اشیا است، تا راحت تر بتوانیم اشیا خیس را برداریم که اگر اینطور نبود این چروک شدگی برای تمام بدنمان رخ می داد.

به این دلیل که دست و پا کلفت ترین لایه از سلول های مرده کراتین را دارند ، پاها و دست هایمان در معرض شدید خراش و ساییدگی قرار دارد، تصور کنید اگر پوست کف دستمان به نازکی پوست کمرمان بود ، دیگر کارهای سختی مثل بسکتبال بازی کردن مزه ای نمی داد.