دیس لیپیدمی یا اختلال چربی خون نوعی بیماری مربوط به سطح چربی‌های موجود در خون ماست. خون انسان شامل سه نوع لیپید یا چربی است. 1) لیپوپروتئین با چگالی بالا (HDL) 2) لیپوپروتئین با چگالی کم (LDL) 3) تری گلیسیرید.
تری گلیسیرید و LDL جزو چربی‌های مضر خون هستند که اگر میزانشان در خون افزایش پیدا کند باعث ایجاد توده‌هایی در رگ‌های خونی و در نهایت حمله قلبی و یا حتی سکته مغزی می‌شود اما HDL از چربی‌های مفید خون محسوب می‌شود و در صورتی که مقدارش در خون کاهش پیدا کند موجب بیماری‌های قلبی می‌شود.
ما را در اینستاگرام دنبال کنید!
علت دیس لیپیدمی
عوامل متعددی منجر به دیس لیپیدمی می‌شوند. از جمله مهم‌ترین موارد می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- مصرف بیش از حد دخانیات
- غذاهای سرشار از چربی‌های اشباع شده و ترانس
- نوشیدن مشروبات الکلی
- یکسری شرایط پزشکی خاص مثل دیابت نوع دو، کم کاری تیروئید، بیماری مزمن کلیوی
علاوه بر موارد بالا، افزایش سن یکی دیگر از عوامل ابتلا به دیس لیپیدمی است. در طی ورود به میانسالی، سطح کلسترول خون افزایش می‌یابد و این مورد در زنان بیشتر از مردان رخ می‌دهد. همچنین ژنتیک تاثیر به سزایی در این بیماری دارد. افرادی که یکی از والدین‌شان یا هر دوی آن‌ها مبتلا به دیس لیپیدمی باشند، به احتمال زیاد در معرض دیس لیپیدمی اولیه هستند.
مصرف یک سری داروهای خاص مثل داروهای ضدبارداری یا ضدافسردگی به دلیل وجود بعضس از هورمون سبب افزایش چربی خون و در نتیجه دیس لیپیدمی می‌شود.
علائم و نشانه های دیس لیپیدمی
کلسترول بالا مانند خیلی از بیماری‌های دیگر نهان است و علامت خاصی ندارد به همین دلیل بهترین راه تشخیص آن آزمایش خون است. کلسترول بالا سبب انسداد شریان‌های عروقی و محیطی می‌شود. انسداد شریان‌های عروقی بسیار خطرناک است و در نهایت می‌تواند موجب درد قفسه سینه و حمله قلبی شود. انسداد شریان‌های محیطی هم منجر به واریس می‌شود که در آن رگ‌های عنکبوتی از زیر پوست نمایان می‌شوند.
از رایج‌ترین علائم کلسترول بالا می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- درد قفسه سینه
- تنگی نفس
- تپش قلب
- درد و فشار در فک و گردن و کتف
- تهوع و عرق سرد
- خستگی مفرط
- تورم در پاها
استرس و فعالیت این علائم را می‌تواند تشدید کند.
درمان دیس لیپیدمی
پزشکان معمولا تلاش می‌کنند تا سطح تری گلیسیرید خون را پایین بیاورند. بسته به علت دیس لیپیدمی و شدت آن، درمان این بیماری می‌تواند متفاوت باشد. اگر سطح کلسترول بیش از حد بالا باشد از یک سری داروهای اصلاح کننده چربی مثل استاتین ها استفاده می‌شود.
یک سری درمان‌های طبیعی هم وجود دارد که شاید در ظاهر بی اهمیت باشند اما باید گفت که نقش پررنگی در درمان اختلال چربی خون دارند. مثل کاهش چربی‌های مضر، نوشیدن آب فراوان، کاهش مصرف الکل و دخانیات، ورزش منظم و افزایش میزان تحرک در طول روز، افزایش چربی‌های سالم مانند مغزها و دانه‌ها و در نهایت مصرف امگا 3.
چطور از ابتلا به دیس لیپیدمی پیشگیری کنیم؟
- گوشت سفید را جایگزین گوشت قرمز کنید.
گوشت سفید مثل غذاهای دریایی منبع غنی امگا 3 هستند. خوردن بیش از حد گوشت قرمز چربی های مضر خون را بالا می‌برد و به شدت برای سلامت قلب شما خطرناک است.
- تعادل وزن
همه ما با مضرات افزایش وزن و چاقی بیش از حد آشنا هستیم. چاقی علاوه بر اینکه تاثیر منفی بر زیبایی ظاهری اندام می‌گذارد، تاثیر به سزایی بر کاهش سلامت بدن دارد. حتی اگر 5 کیلوگرم از وزن خود کم کنید لطف بزرگی به قلب و سلامت شریان‌های عروقی خود کرده‌اید!
- مصرف فیبر
میوه ها و سبزیجات منبع غنی فیبر هستند. فیبرها باعث دفع اسیدهای صفراوی می‌شود و در پی این اتفاق کبد کلسترول را از خون بیرون می‌کشد و کلسترول خون پایین می‌آید. پس سبد غذایی خود را از داشتن فیبر محروم نکنید! خوراکی‌هایی نظیر آووکادو، گریپ فروت، سیر، جودوسر، کلم بروکلی و گردو از جمله منابع غنی فیبر و موثر در کاهش کلسترول‌اند.
- کاهش استرس
ممکن است تا الان از اینکه استرس تاثیر مستقیمی بر میزان کلسترول شما دارد خبر نداشته باشید اما باید بدانید که استرس فشار خون را بالا می‌برد و کلسترول‌های موجود در خون به شکل توده در می‌آیند و مسیر شریان های عروقی را می‌بندند.
- افزایش تحرک
15 الی 20 دقیقه پیاده روی روزانه یا هر ورزش هوازی دیگری تاثیر به سزایی بر کاهش کلسترول دارد. کم تحرکی یکی از عوامل مهم ایجاد و افزایش کلسترول خون است. و این به مرور زمان سبب انواع بیماری‌های عروقی و قلبی می‌شود.
عوارض دیس لیپیدمی
دیس لیپیدمی منجر به بیماری‌های جدی و خطرناکی می‌شود. از پیامدهای دیس لیپیدمی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
بیماری‌های قلبی و عروقی: در ابتدای مقاله به این مورد اشاره کردیم که کلسترول و چربی مضر خون اگر زیاد باشد به علت ایجاد توده و پلاک در مسیر جریان خون باعث بسته شدن شریان های عروقی می‌شوند و در نتیجه احتمال سکته و حملات قلبی را بالا می‌برد.
بیماری‌های کبدی: تجمع کلسترول اطراف کبد منجر به بیماری کبد چرب غیر الکلی یا سیروز کبدی می‌شود. یکی از وظایف کبد تجزیه کلسترول است و اگر کبد به درستی کار نکند کلسترول خون بالا می‌رود. در واقع کبد و کلسترول بسیار به هم وابسته هستند.
بیماری‌های جانبی: دیس لیپیدمی ممکن است منجر به بیماری‌های تنفسی و سرطانی هم بشود. کلسترول بالا سبب افزایش تکثیر سلول‌های بنیادی روده و در نهایت منجر به ایجاد تومور در این ناحیه می‌شود. میزان استاندارد کلسترول در خون از ابتلا به سرطان‌های مقعد و روده بزرگ جلوگیری می‌کند.
بیماری‌های متابولیک: تاثیر اختلال چربی خون بر بیماری‌های متابولیک نظیر دیابت غیرقابل چشم پوشی است.
نتیجه گیری
افراد مبتلا به دیس لیپیدمی یا اختلال چربی خون معمولا علائم خاصی ندارند اما اگر به این بیماری دچار شوید معمولا پیامدهای زیادی گریبان شما را خواهد گرفت که ممکن است مدت زمان طولانی درگیر درمان آن باشید. مثلا ممکن است به بیماری‌های قلبی، عروقی و کبدی دچار شوید. برای کنترل این بیماری فقط کافیست لایف استایل و سبک زندگی و عادات غذایی‌تان را اصلاح کنید.
دیس لیپیدمی به راحتی قابل کنترل و درمان است. با خورد فیبر فراوان و کاهش مصرف فست فود، الکل، سیگار و چربی‌های اشباع شده می‌توانید سلامت خون و عروق خود را تضمین کنید.