معرفی بیماری های مرتبط با چاقی و توضیحات آن
چاقی
چاقی وضیعت پزشکی است که بافت چربی بیش از حد طبیعی در بدن فرد انباشته شده باشد. انباشت بیش از حد بافت چربی می‌تواند باعث پسرفت شاخص‌های سلامتی، از جمله کاهش میانگین طول عمر و/یا کاهش کیفیت زندگی گردد. شایع‌ترین روش برای تخمین آن استفاده از شاخص توده بدن (BMI) است. شاخصی که با تقسیم کردن وزن شخص بر حسب کیلوگرم بر توان دوم قد وی بر حسب متر به دست می‌آید. طبق تعریف هنگامی که شاخص توده بدن از ۳۰=(kg/m^۲) بیشتر شود، آن فرد چاق محسوب می‌شود.
بیماری های مرتبط
احتمال ابتلاء به برخی بیماری ها نیز افزایش پیدا می کند. این مشکلات را بیماری های مرتبط با چاقی نیز دسته بندی می کنند:
- سکته و بیماری های قلبی
- فشار خون بالا
- دیابت
- بعضی از انواع سرطان
- بیماری کیسه ی صفرا و سنگ صفرا
- استئوآرتریت
- نقرس
- مشکلات تنفسی، مانند آپنه ی خواب (وقتی تنفس یک شخص در حالت خواب برای چند لحظه متوقف می شود) و آسم
سرطان‌ها
احتمال ابتلا به بعضی سرطان‌ها در این افراد نسبت به افراد لاغر بیشتر است. یکی از این سرطان‌ها، سرطان پستان به‌خصوص در سنین بعد از یائسگی است. سرطان روده بزرگ، سرطان مری از نوع آدنوکارسینوم، سرطان کیسه صفرا، سرطان کلیه، سرطان لوزالمعده، سرطان‌های تیروئید و سرطان لایه پوشاننده رحم (آندومتر) نیز در افراد چاق شیوع بیشتری دارند.
بیماری‌های دستگاه تنفسی
آپنه انسدادی یا وقفه تنفسی حین خواب از گروه بیماری‌های تنفسی مرتبط با این بیماری است، به‌خصوص در افرادی که گردن کوتاه و چانه کوچکی دارند. این افراد حین خواب به واسطه چاقی به طور مکرر دچار انسداد در مجازی هوایی می‌شوند و نمی‌توانند خواب باکیفیتی داشته باشند. آپنه انسدادی با عوارض متعددی همراه است. این بیماری باعث ایجاد حس خواب‌آلودگی در طول روز، خستگی مزمن و استرس‌های روانی می‌شود. همچنین احتمال ابتلا به بیماری فشارخون، دیابت، کبد چرب و سکته‌های قلبی و مغزی را افزایش می‌دهد.
علاوه بر وقفه تنفسی حین خواب،این افراد در زمان بیداری نیز تلاش تنفسی کمتری دارند. دستگاه تنفسی در حالت طبیعی به میزان دی‌اکسید کربن موجود در خون واکنش نشان می‌دهد و نسبت به آن، تلاش تنفسی را بیشتر می‌کند تا این گاز را از بدن دفع کند. مرکز تنفسی در مغز افراد چاق در چنین وضعیتی به خوبی پاسخ نمی‌دهد. در نتیجه این افراد اغلب دچار اختلال در تعادل گازهای موجود در خون هستند. بیماری آسم نیز در افراد چاق شیوع بیشتری دارد.
دیابت
دیابت یکی از مهم‌ترین اختلالات دستگاه غدد و متابولیسم است که با چاقی ارتباط دارد. ارتباط بین کنترل قند خون و وزن بدن به قدری پررنگ است که می‌توان با روش‌های کاهش وزن مثل رژیم‌های غذایی، تحرک و ورزش منظم و جراحی‌های مرتبط (در افراد با توده بدنی بالای 35) نیاز به داروهای قند را کاهش داد و حتی برطرف کرد
فشارخون و بیماری‌های قلبی- عروقی
فشارخون و اختلالات چربی خون از دیگر بیماری‌هایی هستند که با اضافه وزن ارتباط پررنگ دارند. به طور کلی، افراد چاق مستعد ابتلا به نشانگان متابولیک هستند. این نشانگان از 5 جزء تشکیل می‌شود؛ فشارخون بالا، اختلال قند خون، کاهش چربی مفید خون، افزایش‌تری گلیسیرید و چاقی شکمی. احتمال لخته شدن خون در پاها (ترومبوز وریدهای عمقی) و حوادث قلبی- عروقی مثل سکته‌های قلبی و مغزی نیز در افراد چاق بیشتر است.
بیماری‌های دستگاه گوارش و کبد
یکی از بیماری‌های گوارشی مرتبط با چاقی، ریفلاکس یا برگشت اسید معده به مری است. ریفلاکس با عوارض زیادی مثل احساس ناراحتی و سوزش سر دل همراه است. شیوع بالای سرطان مری در افراد چاق می‌تواند با تکرر ریفلاکس نیز مرتبط باشد. یکی از اولین اقدامات برای درمان ریفلاکس، توصیه به کاهش وزن است.
چاقی با بیماری کبد چرب نیز رابطه نزدیکی دارد. بهترین راه برای درمان کبد چرب کاهش وزن است. در واقع اثر داروهای مختلف در بهبود کبد چرب هنوز به اثبات نرسیده، در حالی که تأثیر کاهش وزن در بهبود این بیماری اثبات شده است، علاوه بر این‌ها افراد چاق بیشتر دچار سنگ‌های کیسه صفرا مبتلا می‌شوند.
بیماری‌های دستگاه اسکلتی- عضلانی
کمردرد به‌خصوص در ناحیه انتهایی ستون فقرات، یکی از بیماری‌های دستگاه اسکلتی- عضلانی است که با چاقی ارتباط واضح دارد. این درد معمولاً با کاهش وزن بهبود می‌یابد. آرتروز و چاقی نیز با یکدیگر در ارتباط هستند. چاقی نه تنها احتمال بروز آرتروز در مفاصل تحمل کننده وزن مثل مفصل زانو را افزایش می‌دهد، بلکه احتمال بروز آرتروز در سایر مفاصل مثل مفاصل انگشتان دست را هم بالا می‌برد. نقرس یکی دیگر از بیماری‌هایی است که با چاقی افزایش شیوع پیدا می‌کند. در این بیماری، رسوب کریستال‌های اسید اوریک در فضای بین مفصلی موجب بروز درد شدید به‌خصوص در ناحیه مفصل اول شست پا می‌شود.
بیماری‌های دستگاه ایمنی
یکی دیگر از عوارض چاقی، اختلال در سیستم ایمنی بدن است. نتایج مطالعات نشان داده‌اند افراد چاق، به خصوص کودکان چاق سیستم ایمنی ضعیف‌تری دارند و مستعد ابتلا به انواع عفونت‌ها مثل عفونت ادراری، عفونت محل زخم و … هستند. در بحث پیشگیری از بیماری‌ها نیز دیده شده این افراد پاسخ کمتری نسبت به واکسن نشان می‌دهند. در سال 2009 میلادی طی دوران شیوع آنفلوانزای 1N1H هم آمار مرگ‌ومیر در افراد چاق بیشتر گزارش شد.
