فضل دارو ۱۴ نوامبر مصادف با ۲۳ آبان (روز جهانی دیابت ) را گرامی می دارد. روز جهانی دیابت فرصتی برای افزایش آگاهی در مورد دیابت به عنوان یک موضوع بهداشت عمومی جهانی ، و آنچه که باید به صورت جمعی و فردی برای پیشگیری، تشخیص و مدیریت بهتر این بیماری انجام شود، فراهم می کندو شعار این کمپین “اموزش برای حفاظت از فردا” است.
تاریخچه روز جهانی دیابت
دیابت را در حدود ۱۵۵۰ سال قبل از میلاد مسیح می دانند. استخراج و تزریق موفقیت‌آمیز انسولین به انسان در سال ۱۹۲۲ کشف شد. تفاوت بین نوع دو و نوع یک از حدود سال ۱۸۵۰ شروع شد. از آن زمان به بعد، دیابت نوع دوم به ۹۰ درصد مبتلایان افزایش یافته است ، این افزایش هشدار دهنده یکی از دلایلی است که WHO و IDF خواستند روز جهانی دیابت را برای کمک به گسترش آگاهی ایجاد کنند.
امار جهانی دیابت
در طی ۲۵ سال (از ۱۹۸۸ تا ۲۰۱۳) تشخیص دیابت تقریباً ۳۸۰٪ افزایش یافته است. و این تشخیص ها بسیار خطرناک هستند ، تا سال ۲۰۳۰ سازمان بهداشت جهانی پیش بینی می کند دیابت هفتمین علت مرگ و میر در جهان خواهد بود. این وضعیت نیاز به توجه دارد ، و به همین دلیل است که اختصاص یک روز کامل به آن بسیار مهم است.
رژیم غذایی سالم، انجام منظم فعالیت بدنی، حفظ وزن بدن در حد طبیعی و پرهیز از استعمال دخانیات می تواند از دیابت پیشگیری کند یا وقوع آن را به تاخیر بیندازد.دیابت نوع ۲ ، در پی افزایش وزن بدن و عدم تحرک بدنی رخ می دهد دیابت موجب افزایش خطر ابتلا به بیماری قلبی و سکته مغزی می شود مطالعه ای که در چند کشور انجام شد؛ نشان داد که ۵۰ درصد از افراد مبتلا به دیابت در اثر بیماری قلبی عروقی فوت می کنند.
هدف سازمان جهانی بهداشت این است که از اقدامات موثر برای مراقبت، پیشگیری و کنترل دیابت و عوارض آن در کشورهای با درآمد کم و متوسط پشتیبانی کند.سازمان جهانی بهداشت در دو هدف اصلی برنامه عملکردی جهانی پیشگیری و کنترل بیمار یهای غیرواگیر سال ۲۰۱۳ تا ۲۰۲۰ خود به این موضوعات پرداخته است.اهداف اصلی برنامه شامل متوقف ساختن افزایش میزان دیابت و چاقی و دسترسی ۱۰۰ درصد جمعیت به داروهای مناسب و فن آوری های پایه و ضروری برای درمان بیمار یهای غیرواگیر، است.
انتظار می‌رود تا سال ۲۰۳۰تعداد افراد مبتلا به دیابت به ۵۷۸ میلیون نفر افزایش یابد و ممکن است تا سال ۲۰۴۵ تعداد بیماران از مرز ۷۰۰ میلیون نفر بگذرد.نیمی از مبتلایان به دیابت در جهان از بیماری خود اطلاع ندارند.طبق آخرین مطالعه انجام شده در کشور ما یک چهارم بیماران از بیماری خود بی اطلاع هستند.۳نفر از هر ۴ دیابتی در کشورهای با درآمد پایین و متوسط زندگی می‌کنند.از هر ۶ تولد ۱ مورد درگیر قند خون بالا (هیپرگلیسمی) در بارداری هستند. (۲۰ میلیون)دو سوم افراد مبتلا به دیابت در مناطق شهری زندگی می‌کنند و سه چهارم آنها در سن کار هستند.
از هر ۵ نفر مبتلا به دیابت (۱۳۶ میلیون) یک نفر بالای ۶۵ سال سن دارد (در سال۲۰۱۹، ۲۰ درصد بیماران سالمندند).۴٫۲ میلیون نفر در سال ۲۰۱۹در اثر دیابت فوت کردند. دیابت بدون کنترل و بدون تغییر مدیریت و شیوه زندگی می تواند منجر به چندین عارضه ناتوان کننده شود. که شامل حمله قلبی، سکته مغزی، نارسایی کلیه، قطع اندام تحتانی، اختلال بینایی، کوری و آسیب عصبی می باشد.
امار دیابت در ایران
فاجعه افزایش ۳۰ درصدی شیوع دیابت در ایران/پنج استان دیابت خیز کدامند؟
رئیس پژوهشگاه غدد دانشگاه علوم پزشکی تهران به مناسبت روز ۲۳ ابان ، روز جهانی دیابت گفت:شیوع دیابت در کشور از۱۱%در سال ۹۵ به ۱۴% در سال ۱۴۰۰ رسید، یعنی شیوع دیابت در کشور به فاصله پنج سال حدود ۳۰% افزایش یافت و به نظر می رسد این روند افزایشی همچنان ادامه دارد .افشین استوار افزود بیشترین شیوع دیابت در استان هایی است که در نوار مرکزی کشور از شمال تا جنوب واقع شده اند.استان های تهران، مازندران ، گیلان ، یزد، مرکزی، اصقهان، سمنان ، خوزستان و فارس در نقاط مرکزی شیوع بالای دیابت را دارند و شیوع دیابت در استان های شرقی و غربی کمتر است. به طورکلی ۵ استان اول از نظر ابتلا به دیابت به ترتیب شامل مازندران ، گیلان، یزد، خوزستان و سمنان هستند.
دیابت
دیابت یک بیماری مزمن است که یا زمانی رخ می دهد که لوزالمعده انسولین کافی تولید نمی کند یا زمانی که بدن نمی تواند به طور موثر از انسولین تولید شده استفاده کند. انسولین هورمونی است که قند خون را تنظیم می کند. هایپرگلیسمی، که به آن افزایش قند خون یا افزایش قند خون نیز می گویند، یکی از عوارض رایج دیابت کنترل نشده است و به مرور زمان منجر به آسیب جدی به بسیاری از سیستم های بدن، به ویژه اعصاب و رگ های خونی می شود.
در سال ۲۰۱۴، ۸٫۵ درصد از بزرگسالان ۱۸ سال و بالاتر به دیابت مبتلا بودند. در سال ۲۰۱۹، دیابت عامل مستقیم مرگ ۱٫۵ میلیون نفر بود و ۴۸ درصد از کل مرگ و میرهای ناشی از دیابت قبل از ۷۰ سالگی رخ داده است. ۴۶۰۰۰۰ مرگ دیگر ناشی از بیماری کلیوی ناشی از دیابت بوده است و افزایش قند خون باعث حدود ۲۰ درصد مرگ و میرهای قلبی عروقی می شود .
بین سال‌های ۲۰۰۰ تا ۲۰۱۹، ۳ درصد افزایش در نرخ مرگ و میر استاندارد شده ناشی از دیابت وجود داشت. در کشورهای با درآمد متوسط پایین، میزان مرگ و میر ناشی از دیابت ۱۳ درصد افزایش یافته است.
دیابت نوع دو
دیابت نوع ۲ (که قبلا غیر وابسته به انسولین یا شروع بزرگسالان نامیده می شد) در نتیجه استفاده ناکارآمد بدن از انسولین ایجاد می شود. بیش از ۹۵ درصد افراد مبتلا به دیابت به دیابت نوع ۲ مبتلا هستند. این نوع دیابت تا حد زیادی نتیجه وزن اضافی بدن و عدم تحرک بدنی است.
علائم ممکن است مشابه علائم دیابت نوع ۱ باشد اما اغلب کمتر مشخص می شود. در نتیجه، بیماری ممکن است چندین سال پس از شروع، پس از بروز عوارض، تشخیص داده شود.تا همین اواخر، این نوع دیابت فقط در بزرگسالان دیده می شد، اما اکنون به طور فزاینده ای در کودکان نیز دیده می شود.بزرگسالان مبتلا به دیابت دو تا سه برابر خطر حملات قلبی و سکته مغزی دارند.همراه با کاهش جریان خون، نوروپاتی (آسیب عصبی) در پاها احتمال زخم پا، عفونت و در نهایت نیاز به قطع اندام را افزایش می دهد.رتینوپاتی دیابتی یکی از علل مهم نابینایی است و در نتیجه آسیب انباشته طولانی مدت به رگ های خونی کوچک در شبکیه رخ می دهد. نزدیک به ۱ میلیون نفر به دلیل دیابت نابینا هستند.دیابت یکی از علل اصلی نارسایی کلیه است.افراد مبتلا به دیابت بیشتر در معرض پیامدهای ضعیفی برای چندین بیماری عفونی از جمله COVID-19 هستند.
نشان داده شده است که سبک زندگی در پیشگیری یا به تاخیر انداختن شروع دیابت نوع ۲ موثر است. برای کمک به پیشگیری از دیابت نوع ۲ و عوارض آن، افراد باید:فعالیت بدنی داشته باشید – حداقل ۳۰ دقیقه فعالیت منظم و با شدت متوسط در بیشتر روزها انجام دهید. فعالیت بیشتری برای کنترل وزن مورد نیاز است.رژیم غذایی سالم داشته باشید، از شکر و چربی های اشباع شده اجتناب کنید. واز مصرف دخانیات اجتناب کنید – سیگار خطر ابتلا به دیابت و بیماری های قلبی عروقی را افزایش می دهد.
دیابت نوع یک
دیابت نوع ۱ (که قبلاً به عنوان وابسته به انسولین، نوجوانی یا شروع دوران کودکی شناخته می شد) با کمبود تولید انسولین مشخص می شود و نیاز به تجویز روزانه انسولین دارد. در سال ۲۰۱۷، ۹ میلیون نفر مبتلا به دیابت نوع ۱ بودند. اکثریت آنها در کشورهای با درآمد بالا زندگی می کنند. نه علت آن و نه راه های پیشگیری از آن مشخص نیست.
علائم شامل دفع بیش از حد ادرار (پلی ادرار)، تشنگی (پلی دیپسی)، گرسنگی مداوم، کاهش وزن، تغییرات بینایی و خستگی است. این علائم ممکن است به طور ناگهانی رخ دهد.
دیابت بارداری
دیابت بارداری هیپرگلیسمی با مقادیر گلوکز خون بالاتر از حد طبیعی اما کمتر از مقادیر تشخیصی دیابت است. دیابت بارداری در دوران بارداری رخ می دهدزنان مبتلا به دیابت بارداری در معرض خطر افزایش عوارض در دوران بارداری و زایمان هستند. این زنان و احتمالاً فرزندانشان نیز در معرض خطر ابتلا به دیابت نوع ۲ در آینده هستند.دیابت بارداری از طریق غربالگری قبل از تولد تشخیص داده می شود، نه از طریق علائم گزارش شده.
اختلال در تحمل گلوکز و اختلال در قند خون ناشتا
اختلال تحمل گلوکز (IGT) و اختلال قند خون ناشتا (IFG) شرایط میانی در انتقال بین طبیعی بودن و دیابت هستند. افراد مبتلا به IGT یا IFG در معرض خطر بالای پیشرفت به دیابت نوع ۲ هستند، اگرچه این امر اجتناب ناپذیر نیست.با گذشت زمان، دیابت می تواند به قلب، رگ های خونی، چشم ها، کلیه ها و اعصاب آسیب برساند.
تشخیص و درمان
تشخیص زودهنگام را می توان از طریق آزمایش نسبتاً ارزان گلوکز خون انجام داد.درمان دیابت شامل رژیم غذایی و فعالیت بدنی همراه با کاهش گلوکز خون و سطوح دیگر عوامل خطر شناخته شده ای است که به رگ های خونی آسیب می رساند. قطع مصرف دخانیات نیز برای جلوگیری از عوارض مهم است.مداخلاتی که هم صرفه جویی در هزینه و هم در کشورهای با درآمد کم و متوسط امکان پذیر است عبارتند از:
کنترل قند خون، به ویژه در دیابت نوع ۱٫ افراد مبتلا به دیابت نوع ۱ به انسولین نیاز دارند، افراد مبتلا به دیابت نوع ۲ می توانند با داروهای خوراکی درمان شوند، اما ممکن است به انسولین نیز نیاز داشته باشند.
کنترل فشار خون؛ ومراقبت از پا (مراقبت از خود بیمار با رعایت بهداشت پا، پوشیدن کفش مناسب، جستجوی مراقبت های حرفه ای برای مدیریت زخم و معاینه منظم پا توسط متخصصان بهداشت).
سایر مداخلات صرفه جویی در هزینه عبارتند از:
غربالگری و درمان رتینوپاتی (که باعث نابینایی می شود)؛
کنترل چربی خون (برای تنظیم سطح کلسترول)؛
غربالگری برای علائم اولیه بیماری کلیوی مرتبط با دیابت و درمان.
چند توصیه برای افراد دیابتی:
- داروهایتان را به طور منظم مصرف کنید.
- درصورتی که پزشک برای کنترل سایر عوارض از قبیل فشار خون یا کلسترول بالا دارویی تجویز کرده است آنها را به طور منظم مصرف کنید.
- قند خونتان را به طور مرتب اندازه گیری کنید و آنها را ثبت کنید.
- یک رژیم غذایی سالم داشته باشید.
- بطور منظم ورزش کنید؛ حداقل ۳۰ دقیقه، ۵ بار در هفته.
- درصورت چاقی یا اضافه وزن، وزنتان را کاهش دهید.
- زیاد آب بنوشید.
- سیگار نکشید.
